عبداللہ محمد
محفلین
یہ اقتباس(افسانہ) محمد منشاء یاد صاحب کی کتاب "وگدا پانی " سی لیا گیا ہے۔
اے بلاک دے بنگلیاں وچکار بڑی شاندار سڑک سی ۔ دوہاں پاسے اُچے اُچے رکھ، سنگھنے بوٹے تے ساوا ساوا گھاہ۔ نرم نرم ساوا ساوا گھاہ ویکھ کے اوہنوں بڑا ہرکھ ہویا پئی کدی جے اوہ گھاہ کھا سکدا یا رُکھاں دے پتراں نال ڈھڈ بھر سکدا ہوندا۔ اوہنوں ڈھوراں ڈنگراں تے بکریاں اتے بڑی ریس آئی۔ پر پھیرا یہہ سوچ کے اوہنوں کجھ دڑھا جیہی ہوگئی پئی جے بکریاں گھاہ پتر نال ڈھڈ بھر سکدیاں نیں تے اوہدے وانگ ازادی نال سڑکاں اُتے ٹر پر وی تے نہیں سکدیاں نا۔
اوہنوں بلیاں دی وی بڑی ریس اوندی سی ۔ کسے گھر وچ تھاں نہ وہ لبھی تے پرواہ نہیں ایدھروں اودھروں کھوہ کھا کے ڈھڈ بھر لیا۔ کوئی چاہ قابو آگیا تے موجاں ہو گئیاں نہیں تے کوئی چڑی ، کبوتر یا چوچا جا پھڑیا تے کسے گٹھے بہہ کے انند نال کھا لیا۔
ہور کجھ نہ لبھیا تے رکھاں ، چھپراں تے چڑھ کے گھگھیاں دے آہلنے پٹ سٹے۔ جے کسے گھر وچ کھان پین دی کوئی شے یا دودھ دا بھانڈا ننگا رہ گیا تے گھر والیاں دے چھر چھر کر دیاں تے ڈنڈا لبھدیاں اپنا کم کڈھ، کندھ ٹپ اوہ دیاں اوہ گئیاں ۔ ڈنڈے والا کَنّا کُو ہچھے نسے گا، کنیاں کندھاں بنیرے ٹَپّے گا،۔ انج وہ بھلا مانسی تے شرافت دی ایہہ بندے کدوں قدر کردے نیں ، پر اپنی اپنی فطرت تے خصلت ہوندی اے ۔ بلیان ورگیاں خصلتاں سادے جیہہے سادوواں نوں نہیں جچدیاں ۔ ٹھیک اے کدی تھوڑا لبھ گیا کدی بہتا۔ اوڑک ایہناں بندیاں دا دتا ای کھائی دا اے۔ کیہڑے سانوں ہل واہنے یا گوڈیاں تے لائیاں کرنیاں پیندیاں نیں ۔ مفت بری وچ اینا وی بڑا اے۔ کدی کجھ لبھ گیا، کدی نری دُھر دُھر۔
اوہ کھلو گیا۔
اک سوہنے جیہہے بنگلے دا پھاٹک کھلا سی ۔ اوہنے پھاٹک کول کھلو کے کجھ سُنگھیا پھیر ہولی ہولی ٹُردا اندر وڑ آیا۔ پر اگوں اوہنوں اپنے کسے ہم جنس دی بو آئی تے اوہ رُک گیا۔ ایس توں پہلاں کہ اوہ پچھلے پیریں پرت جاندا، بجلی وانگوں ترکھا نسدا اوہدا اک ہم جنس اوہدے ول آیا تے موننہ وچ جھگ بھر کے اکھن لگا۔
"دفعاں۔۔۔۔۔۔۔دفعاں۔۔۔۔۔۔۔ گندیا۔۔۔۔۔ تینوں پتہ نہیں اے ٹونی دا گھر اے"
اوہ ٹونی کولوں ڈریا نہیں پر اوہدے نویں فیشن دے مطابق کٹے ہوئے کن ، اوہدا چمکدا ہویا جُثّہ تے ملائم ملائم پشم ویکھ کے رعب تھلے آ گیا تے بڑی ہولی جیہی کہن لگا۔
"تیرا ناں بڑا چنگا اے ٹونی ۔ پر میرا کوئی ناں نہیں "
"تیرے جیہہے گھٹیا نسلاں دا کوئی ناں نہیں ہُوندا"
"نسل تے اصل وچ سب دی اکو اے"
" کدی پانی وچ اپنی شکل ویکھی آ؟"
"میں لڑنا نہیں چاہوندا یار، مینوں بھکھ لگی اے ، کُجھ کھان نوں دے۔"
"ہچھا تے ایس واسطے خوش آمد کر رہیا ایں؟"
"آہو۔۔۔۔ ایہو سمجھ لے ۔۔۔۔ ویکھ میں تیری نسل نسل دا نہ سہی، تیرا ہم جنس تے آں، میں کنیاں دناں توں ڈھڈ بھر کے نہیں کھاہدا، کل راتیں تھوڑے جیہے بیہے چول لبھے سن جے تیرے کول کوئی بچیا ہویا روٹی دا ٹکڑا یا چھیچھڑا ہووے تے لیا دے ۔میں تیرا بیلی بن جاواں گا۔"
"مینوں تیرے جیہہے آوارہ تے لفنگے نوں بیلی بنان دی کیہہ لوڑ اے۔"
" ہو سکدا اے کدی گوانڈھیاں نال تیرا جھگڑا ہوجائے ۔ میں تیرے نال ہوواں گا تے ساریاں نوں وڈھ وڈھ کے لہو لہان کر دیاں گا۔"
"میرا کسے نال جھگڑا نہیں ہوندا۔ اسیں سارے اپنے اپنے گھراں وچ خوش آں۔ سارے ااپنا اپنا راتب کھانے آں، لڑائی جھگڑا کس گل دا۔ ایہہ تے تیرے جیہہے بھکھے تے آوارہ نسل والیاں دا کم ایں"
"شیت توں ٹھیک کہنا ایں۔۔۔ ہچھا ایہہ دس کسے بنگلے وچ مینوں وی تھاں مل سکدی اے؟"
"توں تے بنگلے وچ تھاں؟۔۔۔ تیرے اُتّے تے کسے تھکنا وی نہیں ۔"
"پر کیوں؟۔۔۔ کیہہ میں تیرے وانگوں گھر دی رکھوالی نہیں کر سکدا؟ ہتھوں توں تے کھا کھا کے موٹا تے سست ہو گیا ایں تے نالے چتو وی۔ صرف بھونک چھڈنا ایں۔ میں تے غیر بندے دی بوٹی بوٹی کر چھڈاں ۔ آخر میرے وچ کیہ کمی اے؟
"تیرے وچ ساریاں نالوں وڈی کمی ایہہ وے پئی توں دیسے نسل دا ایں، تیرے ماپے وی ایسے ملک دیاں گلیاں وچ آوارہ پھردے سن ۔ تیری صورت شکل وی اُجڈاں، گنواراں والی اے تیرے جُثے وچ بدبو اوندی اے۔"
"میں گندیاں تے میلیاں جگہاں تے رہنا تے جوٹھیاں بہیاں چیزاں کھاناں تے فاقے سہناں ایس لئی میرا جُثا کجھ کوجھا ہو گیا اے تے ایساے لئی مینوں کھر ک دی بیماری لگ گئی اے جے میرے کن وی کَٹ دتے جان، چنگا چوکھا کھان نوں لبھے تے ہر روز مینوں وی صابن نال نھوایا جائے تے میری جلد تے پشم وی تیرے وانگ ملائم تے چمکدار ہوسکدی اے۔"
"چل ہُن ایتھوں دفعاں ہوجا، مینوں تیرے کولوں کریچ اوندی پئی اے۔"
"ہچھا یار چلا جاناں ۔"
"لچیا، لفنگیا ، مینوں یار کہنا ایں۔"
"ویکھ جرے جرے گاہلاں نہ کڈھ، میں لڑنا نہیں چاہوندا، مینوں بھکھ ستا رہی اے۔"
"بُھکھ تے تیرے جیہے کمینیاں دی کدی لہندی ای نہیں ، لڑن دی تیرے وچ ہمت ہے؟"
"آہو۔۔۔ توں غلط سمجھ رہیا ایں مینوں کوڑ نہ چڑھا۔"
"توں میرا کیہہ کر لویں گا۔"
"میں تیرا خون پی جاواں گا۔"
او ہ دندیاں کڈھ کے تے آکڑ کے کھلو گیا۔
"میرے مالک دا پتہ ای؟ ٹونی سہم کے پچھا نہہ ہٹدیاں ہوئیں آکھن لگا
"مینوں جے کوئی بندہ وی کجھ کہہ دے تے میرا مالک اوہنوں گولی مار دے توں کیہدا وچارا ایں۔"
اوہدیاں اکھاں وچ خون اُتر آیا۔ اوہنے جبڑے کھول کے ٹونی تے حملہ کرن واسطے پیر ودھایا۔ ٹونی نے اُچی ، اُچی بھونکنا شروع کر دتا تے اوہدا مالک برانڈے وچ آگیا۔ ٹونی دے مالک نوں ویکھ کے اوہنے ایسے وچ خیر سمجھ پئی اوتھوں کھسک جائے ۔ اوہ پھاٹک وچوں نکل کے تے سڑک تے آ گیا۔ کنا چر ٹونی دی واج اوہدا پچھے کردی رہی۔
"آیا سی وڈا بدمعاش بھوں بھوں ۔۔۔۔ لفنگا کسے تھاں دا بھوں بھوں ۔"
اوہ پھیر اے بلاک دے بنگلیاں وچکار دی سڑک تے ٹرن لگ پیا۔ اک سوہنی جیہی چمکدار کار کولوں لنگھی تے اوہنے ویکھیا پئی اوہدا اک ہم جنس بڑی موج نال پچھلی سیٹ تے بیٹھا ہویا اوہنوں حقارت دیاں نظراں نال ویکھدا جاندااے ۔ اوہنے اسمان ول ویکھیا پھیر اک ٹھنڈا ساہ بھریا تے ٹرن لگ پیا۔
اوہ ہر کوٹھی دے پھاٹک تے کھلو کے اندر جھانکدا ۔ کوئی ہم جنس نظر نہ آؤندا تے اوس ویلے تک پھاٹک دیاں سلاخاں وچوں اندر رکدا رہندا جدوں تک گھر دے کسے جی دی نظر اوہدے تے پے نہ جاندی ۔ بے رُخی تے بے مروتی دیاں نظراں اوہ جھٹ پچھان لیندا تے اداس ہو کے اگانہہ ودھ جاندا ۔ کدھرے کدھرے اپنے ہم جنساں نال گاہلاں دا وٹاندرا وی ہوندا۔ دوویں پھاٹک دے آر پار کھلو کے اک دوجے نوں مندا بولدے ، تے بددماغ کیوں سن ۔ اوہناں وچ اجیہیی کیہڑی خوبی سی جیہڑی اوہدے وچ نہیں سی، یاں پیدا نہیں سی ہو سکدی۔ سگوں اوہ اک طرح اوہناں نالوں بہتا تجربہ کار سی۔ اوہنے ٹر پھر کے دنیا ویکھی ہوئی سی ، چوراں ، اچکیاں ، کمینیاں ، ندیدیاں ، اُٹھائی گیران ، شوماں تے سخیاں تے ہر طرح دے چنگے مندے بندیاں نوں پچھان سکدا سی ۔اوہ نگر نگر تے دوارے دوارے پھریا سی تے دنیا دے ہر بھیڑ چنگ توں ڈاڈھا واقف سی تے ایہہ تھڑ دلے چنگا کھاندے ، سکھالیاں تھاواں تے دہندے سن پر پھیر وی نرا بھونک چھڈ دے سن۔
بھونکن دا کیہہ اے اوہ ہن وی، بھایں اوہنوں بھکھ لگی ہوئی اے، اینے زور نال بھونگ سکدا اے پئی اوہ اوہدی واج سن کے کوٹھیاں دے پورچاں تے مالکاں دیاں ٹنگاں تھلے پناہ لین پر اپنی اپنی قسمت اے۔
اے بلاک تے ایہو جیہہے اچے بنگلیاں والے علاقیاں دا اوہ اکث گیڑا لاندا رہندا سی ۔ اوہنوں ایس گل دی سدھر پئی کوئی اوہنوں وی سنگلی گھت دے۔ پر سنگلی کیہ اوہنوں ایھوں کدی روی دا ٹکڑا یا ہڈی تک نصیب نہیں سی ہوئی۔ اے بلاک دا چکر لا کے اوہ چاندنی چوک وں لنگھدیاں ہویا تے کاراں ، بساں سکوٹراں توں بچدا ہویا، اصغر مال چوک اپڑ گیا۔ پھیر متر پورپ، چاہ سلطان تے امر پورہ دیاں گلیاں دے چکر لاندا رہیا پر کدھروں کھان لئی کجھ نہ ملیا۔
دھپ تیز ہو گئی سی ، بھکھ وی ودھ گئی سی ۔ دحد وچ اگ جیہی لگی ہوئی سی ۔ اوہنے مری روڈ ول پرتدیاں ہویاں اک نالی وچوں پانی پیتا تے جھنگی محلے ول ٹُر پیا۔
مری روڈ نوں پار کرنا بڑا اوکھا کم سی اوہ بڑا چر سڑک کنڈھے کھلو کے ٹریفک گھٹ ہون نون اڈیکدا رہیا ۔ اچان چک کسے راہی نے اوہدے سکھنے ڈھڈ وچ لت ماری، اوہدیاں چیکاں نکل گئیاں ۔ ٹریفک ہولی ہوئی تے اوہ نس کے سڑک پار کرن لگیان اک موٹر سائیکل نال جا وجّا ۔ وہدی پچھلی اک ٹنگ پھٹر ہوگئی۔ اوہ گھابریا ہویا چیکاں ماردا، لنگاندا نس کے سامنے دی گل وچ وڑ گیا تے اک مکان دے تھڑے تھلے بہہ کے کنا چر اپنی پھٹڑ ٹنگ چٹدا رہیا۔ اوہ گھر جتھوں راتیں اوہنوں بیہہے چول لبھے سن ، نیڑے سی ، اوہ اٹھ کے لنگا ندا ہویا اوہدے ول ٹر پیا۔ گھر دا بوہا بند سی ۔ اوہ کندھ نال لگ کے بہہ گیا۔ اندروں کھانا پکن دی بڑی خشبو آرہی سی ۔ اوہ اڈیکن لگ پیا پئی کوئی گھر دا بندا بوہا کھول کے کھان پین دی کوئی شے باہر سُٹے ۔۔ کیہ پتا روٹی دا وڈا سارا ٹکڑا یا بوٹی ہووے ۔ بوٹی دے خیال نال اوہدے مونہہ وچ پانی آگیا۔
پرچھاویں ڈھل گئی۔ بھکھ نال اوہدا بۃرا حال سی۔ پر ہُن تیک کسے نے بوہا نہیں کھولیا سی ۔ اوہنے اک دو واری بھونک کے اپنے ہون دا ثبوت دتا پر دروازہ اوسے طرح بھیڑیا رہیا۔ پھیر وی اوہ آس لاکے بوہے ول ویکھدا رہئا ۔ چنگے چر پچھوں اک پتلا جیہا جوان بندہ بوہا کھول کے باہر آیا۔ اوہ اٹھ کے پوچھل ہلان لگ پئیا۔ اوہنے ویکھیا بندہ اوہدے ول نہیں سی ویکھ رہیا، بو ہے اگلے کھلو کے خالی گلی ول تک رہیا سی ۔ اوہ پوچھل ہلاندا رہیا۔ ایتھوں تیک پئی اوہدی پوچھل تھک گئی تے دکھن لگ پئی جے اوہ انسانی بولی بول سکدا ہوندتے بڑے نمانے لہجے وچ اپنی بُھکھ تے تکلیف دا حال دسدا تے آکھدا، "بڑی آس لے کے تہاڈے در اتے آیاں ، ہُن ٹریا وی نہیں جاند، واسطا جے ضرور کجھ کھان نوں دیو، بڑیاں دعاواں دیاں گا"
اوسے ویلے گلی عش ایک زنانی دسی ۔ اوہنے ویکھیا بندے دے چہرے تے بھکھ جیہی کھلر گئی سی۔ اوہ کول آ کے رک گئی پھیر اوہہ دوہویں گلاں کرن لگے پئے۔اچانک اوہنوں خیال آیا پئی اوہ زنانی اوس بندے نوں پیاری ہووے گی ۔ اوہدی سفارش نال ضرور اوہنوں کجھ کھان نوں لبھ جائیگا ۔ اوہ اوہدے نیڑے جا کے زور زور نال پوچھل ہلان لگ پیا۔ پھیر اوہ اوہدے پیر چٹن لئی اگے ودھیا تے اوہ ڈر کے نس گئی۔ بندے نوں بڑی کوڑ چڑھی تے اوہنے کھچ کے اک وٹا اوہدی کنڈ تے ماریا۔ اوہ پیڑ نال چیکدا ہویا لنگے وا نسن لگ پیا۔
اوہ کوہاٹی بازار ، بنی محلہ تے ہری پورہ دیاں گلیاں وچ کنا چر کھجل ہوندا رہیا۔
سید پوری گیٹ دی اک نالی وشش تھوڑی جیہی دال چکڑ وچ رلی لبھی جیہدے کھان نال اوہدے جُثّے وچ سوئیاں جیہہاں چبھن لگ پئیاں ۔ بھکھ ہور بھڑک گئی سی ۔ ٹنگ وچ ہن تیک پیڑ ہورہی سی ۔ پر پتا نہیں اج کیویں دا دن سی کدھروں کجھ کھان نوں نہیں لبھ رہیا سی۔
آخر جامع مسجد روڈ دے اک ہوٹل دے تھڑے تھلے اوہنوں کجھ چنڈیاں ہویاں ہڈیاں لبھ گئیاں ۔ اوہ اوہناں نوں توڑن بھننن دی پوری کوشش کردا رہیا، پر ہڈیاں دا کجھ نہ وگاڑ سکیا تے ہوٹل دے سامنے بہہ کے کھانا کھاندے بندیاں نوں للچائیاں نظراں نال ویکھن لگ پیا۔ اک مٹا جیہا بندہ وڈیاں وڈیاں برکیاں توڑ کے تے شورے وچ بھیوں کے مونہہ وچ پا رہیا سی۔ ہر واری جدوں اوہ برکی توڑدا اوہنوں انج جاپدا پئی جیویں ہنے اوہ برکی اودے ول سٹ دے گا۔ پر موٹا بندہ بڑا شوم تے کمینہ جاپدا سی۔ اوہدا اپنا ڈھڈ اینا وڈا سی پئی بھرن دا ناں نہیں سی لیندا۔ پھیر وی اوہنوں امید سی خورے ودھے گھٹے کھانے وچوں کجھ نہ کجھ اوہدے ول سٹ دے پر اوہدی آس پوری نہ ہوئی۔ اوہدا جی کردا سی اوہ اگے ودھ کے موٹے بندیاں اکھاں کڈھ لوے ۔ اینے وچ کرتار پورے والا ڈبو اوتھے اپڑ گیا۔ ڈبو کولوں سارے ڈردے سن ۔ اوہ کرتار پورے توں لے کے اکال گڑھ تیک دے علاقے دا مالک سمجھیا جاندا سی۔ اوہ بڑا پھٹیا ہویا ، لڑاکا تے بد خصلت سی۔ کسے دوجے نوں اپنے علاقے وچ ویکھ کے ہلکا ہوجاندا سی۔ ڈبو نے اوہنوں ویکھ کے متھے تے گھوری پائی ، دندیاں کڈھیاں تے کچیچی وٹ کے آکھن لگا۔
"توں ایدھر کیوں آیا ایں اوئے؟"
"مینوں بُھکھ لگی اے نالے میں پھٹڑ آں ، معاف کردے پہلوان۔"
"بک بک نہ کر اوئے، جا میریاں نظراں توں دور ہوجا۔"
اوہ پوچھل نیویں کر کے پرانے قلعے ول ٹر پیا۔ پھیر شاہ چن چراغ دے محلے اپڑ گیا۔ اک تنگ جیہی گلی وچ انسانی فضلہ ویکھ کے اوہدا جی کیتا پئی اوہ ڈھڈ دی اگ بجھا ہوے پر اوہنوں پچھلے سال دی گل یاد آگئی، جدوں اک واری ایہہ گندگی کھا کے بیمار ہوگیا سی نالے اوہدا خیال سی پئی ایس طرح اوہنوں کدی کسے گھروچ جگہ نہیں لبھنی۔
بھابھڑ خانہ تے چٹیاں ہٹیاں دا علاقہ پھردیاں اوہ بھکھ تے ٹنگ دی تکلیف نال نڈھال ہوگیا۔ گلیاں ویران ہوگئیاں سن ۔کدھرے کدھرے اپنے کسے ہم جنس نال ٹاکرا ہوجاندا تے اوہ خلاف معمول جان بچا کے نکل جاندا۔اوہدا مری روڈ نوں دوجی واری پار کرن دا حوصلہ نہ پیندا۔ اوہ لنگاؤندا ہوا نویں محلے دیاں گلیاں وچ اپڑ گیا۔ ایتھے اک تھاں کوڑے دا ڈھیر سی۔ کوڑے وچوں کدی کدی چنگیاں شیواں لبھ جاندیاں سن پر اوہ ڈھیر دے نیڑے گیا تے پریشان ہوگیا۔ اوہدے کئی ہم جنس پہلاں توں مل ماری بیٹھے سن۔ اوہ گھَورن لگ پئے پر لڑن جھگڑن لئی کسے کول ویہل نہیں سی۔ اوہنے وی اک پاسے مونہہ مارنا شروع کردتا ۔ بڑے چر پچھوں سُنگھ سُنگھ کہ تے مونہہ مار مار کے اوہنوں اک چھچھڑا مل ای گیا پر موہن پورے والے کالو دی نظر پے گئی، تے اوہنے جھپٹا مار کے چھچھڑا کھوہ لیا۔ اوہنوں بڑا غصہ آیا پر کمزوری دی وجہ توں اوہ لڑ نہیں سی سکدا ، غصہ پی گیا۔
ہُن رات ہوگئی سی ۔ اوہدے ہم جنس ٹر گئے سن پر اوہ کوڑے دے ڈھیر وچ مونہہ ماردا رہیا تے نکیاں موٹیاں چیزاں لبھدا رہیا۔ اوہدی بُھکھ اجے مُکی نہیں سی سگوں ہور بھڑک گئی سی ۔ کوڑے دے ڈھیر وچ ہن کجھ نہیں سی اوہ سبزی منڈی ول آ گیا دکاناں بند ہوگئیاں سن ۔ ایتھے کجھ نہ کجھ لبھ جاندا ہوندا سی۔ اوہدے ہم جنس وی روز وانگوں موجود سن ۔ عام طور پر اوہ کھوہ گھسیٹ وی کرلیندا سی پر اج پھٹڑ ہون پاروں اوہ ڈریا ڈریا تے دور دور رہیا۔ ادھی رات نوں جدوں سار ے چلے گئے اوہدے واسطے چٹن نوں وی اوتھے کجھ نہیں رہ گیا سی۔ ہر پاسے پھلاں دے چھلکے کھلرے سن۔ اوہنے واہنیاں سُنگھیاں، اک اک دکان دے تھڑے ہیٹھ وڑ کے لبھیا پر کھان پین دی کوئی شے نہ لبھی۔ اوہنے راجا بازار ول مونہہ کرلیا۔ راجا بازار وچ چُپ چان سی تے کوئی کم دی شے کدھرے نہیں سی اوہ لیاقت روڈ ، جناح روڈ تے پھردا رہیا اخیر تھک ہار کے گوالمنڈی دے پل ول آگیا تے پل دے تھلے گھاہ تے لیٹ گیا۔ تھوڑے چر پچھوں اوہدی اکھ لگ گئی پر بھکھ ، تھکیویں تے ٹنگ دی پیڑ نال جھبدے ای کھل گئی۔ اوہ اٹھ کے بہہ گیا تے اسمان ول موننہ کر کے اپنی تکلیف ، بھکھ تے بے وسی تے رون لگ پیا۔
اچن چی اوہدیاں ناساں وچ کچے تے سجرے گوشت دی خوشبو آئی، اوہ سنگھدا ہویا اٹھ کے اگانہہ ودھیا۔ اک کالے رنگ دی بلی جھاڑیاں اوہلے بیٹھی کچّا ، سوادی تے تازہ گوشت کھا رہی سی۔ اوہنے جھپٹا ماریا پر بلی اپنا شکار موننہ وچ دبا کے نسی تے پل اتے جا چڑھی۔ اوہ کنا چر ککڑی دے کھلرے کھنبھ سنگھدا تے چٹدا رہیا۔
اگلی سویر نوں جدوں اوہدی اکھ کھلی ، اوہنوں ایہہ جان کے کجھ تسلی ہوئی پئی اوہدی پھٹڑ ٹنگ کافی ٹھیک ہوگئی اے اوہ پل پار کر کے دریا آباد دی اک گلی وچ آگیا۔ بھکھ نال ڈھڈ وچ کَڑُل پے رہے سن ۔ ہن پھیر اوہدے سامنے پورے شہر دیاں سڑکاں تے گلیاں سن تے پہاڑ جنا دن سی۔ ہر روز ایہو چکر چلدا سی۔ سارے دن دی نس بھج لڑائی جھگڑے تے مار کُٹ پچھوں وی ڈھڈ بھرن نوں کجھ نہیں سی لبھدا۔ اوہنوں بلیاں دی بڑی ریس اوندی سی جیہڑیاں کھوہ گھسیٹ کے ڈھڈ بھر لیندیاں سن ۔ بھلا مانسی دا ایہہ بندے کدوں قدر کردے نیں ۔
دوپہراں ویلے گوالمنڈی دیاں گلیاں چھان کے تے تھک ہار کے اوہ اک جگہ بہہ گیا۔ اچان چک اوہدی دظر اک بڈھے تے پئی جیہڑا روٹیاں دی چنگیر سر تے چک کے آ رہیا سی۔ تازہ تے گرما گرم روٹیاں دی خشبو چارے پاسے گلی وچ کھلر گئی ۔ اوہنے بہت جریا پر اوہ اپنے آپ اتے قابو نہ پا سکیا۔ اوہنے اگے ودھ کے بڈھے تے حملہ کر دتا ۔ بڈھا ڈر کے ڈگ پیا تے اٹھ کے نس گیا۔ اوہ بہت خوش ہایا۔ اوہنے اک اک کر کے ساریاں روٹیاں اک تھڑے تھلے اپڑایاں تے پھیر ارام نال بہہ کہے کھان لگ پیئا۔
اوہ جدوں دا جمیا سی اوہنے اج تیک ڈھڈ بھر کے نہیں کھاہد ا سی ۔ اینیاں بہوں ساریاں روٹیاں اوہنے کدی خواب وچ وی نہیں ویکھیاں سن، ڈھڈ بجر کے تے رج کے کھان دی سدھر اج پہلی واری پوری ہو رہی سی۔ اوہ جھبدے جھبدے روٹیاں چیرن ، پاڑن تے چتھیاں بغیر لنگھاون لگ پیئا۔ ہائے کدی جو اہدے کئی مونہہ ہوندے ۔ روٹیاں چپدیاں ہوئیاں اوہنوں بوہت سارے بندے دسے، جیہڑے اوہدے ول ودھ رہے سن ۔ اوہناں نال روٹیاں والا بُڈھا وی سی ۔ خطرے دی بو سنگھ کے اوہ اوتھوں نس جانا چاہندا سی ۔ پر اینیاں اماندیاں روٹیاں؟۔حیاتی دی سبھ توں وڈی سدھر نوں ادھ واٹے چھڈ کے نس جان نوں اوہدا جی نہ منیا۔ اوہنے بندیاں ولوں مونہہ موڑ کے دوجے پاسے کر لیا تے موج نال روٹیاں کھاندا رہیا۔ جدوں اوہ اخیرلی روٹیاں چیر رہیا سی کدھرے نیڑے ای کوئی دھماکہ جیہا ہویا پھیر اوہنوں انج جاپیا جیویں اوہدے ڈھڈ وچوں روٹیاں پانی بن کے وگن لگ پئیاں ہون۔
چر پچھوں ، جدوں کمیٹی والیاں نے اوہنوں دھریک کے ٹرک وچ لدیا، اوہدے مونہہ وچ روٹی دا ٹُکڑا سی۔
اوہنوں بلیاں دی وی بڑی ریس اوندی سی ۔ کسے گھر وچ تھاں نہ وہ لبھی تے پرواہ نہیں ایدھروں اودھروں کھوہ کھا کے ڈھڈ بھر لیا۔ کوئی چاہ قابو آگیا تے موجاں ہو گئیاں نہیں تے کوئی چڑی ، کبوتر یا چوچا جا پھڑیا تے کسے گٹھے بہہ کے انند نال کھا لیا۔
ہور کجھ نہ لبھیا تے رکھاں ، چھپراں تے چڑھ کے گھگھیاں دے آہلنے پٹ سٹے۔ جے کسے گھر وچ کھان پین دی کوئی شے یا دودھ دا بھانڈا ننگا رہ گیا تے گھر والیاں دے چھر چھر کر دیاں تے ڈنڈا لبھدیاں اپنا کم کڈھ، کندھ ٹپ اوہ دیاں اوہ گئیاں ۔ ڈنڈے والا کَنّا کُو ہچھے نسے گا، کنیاں کندھاں بنیرے ٹَپّے گا،۔ انج وہ بھلا مانسی تے شرافت دی ایہہ بندے کدوں قدر کردے نیں ، پر اپنی اپنی فطرت تے خصلت ہوندی اے ۔ بلیان ورگیاں خصلتاں سادے جیہہے سادوواں نوں نہیں جچدیاں ۔ ٹھیک اے کدی تھوڑا لبھ گیا کدی بہتا۔ اوڑک ایہناں بندیاں دا دتا ای کھائی دا اے۔ کیہڑے سانوں ہل واہنے یا گوڈیاں تے لائیاں کرنیاں پیندیاں نیں ۔ مفت بری وچ اینا وی بڑا اے۔ کدی کجھ لبھ گیا، کدی نری دُھر دُھر۔
اوہ کھلو گیا۔
اک سوہنے جیہہے بنگلے دا پھاٹک کھلا سی ۔ اوہنے پھاٹک کول کھلو کے کجھ سُنگھیا پھیر ہولی ہولی ٹُردا اندر وڑ آیا۔ پر اگوں اوہنوں اپنے کسے ہم جنس دی بو آئی تے اوہ رُک گیا۔ ایس توں پہلاں کہ اوہ پچھلے پیریں پرت جاندا، بجلی وانگوں ترکھا نسدا اوہدا اک ہم جنس اوہدے ول آیا تے موننہ وچ جھگ بھر کے اکھن لگا۔
"دفعاں۔۔۔۔۔۔۔دفعاں۔۔۔۔۔۔۔ گندیا۔۔۔۔۔ تینوں پتہ نہیں اے ٹونی دا گھر اے"
اوہ ٹونی کولوں ڈریا نہیں پر اوہدے نویں فیشن دے مطابق کٹے ہوئے کن ، اوہدا چمکدا ہویا جُثّہ تے ملائم ملائم پشم ویکھ کے رعب تھلے آ گیا تے بڑی ہولی جیہی کہن لگا۔
"تیرا ناں بڑا چنگا اے ٹونی ۔ پر میرا کوئی ناں نہیں "
"تیرے جیہہے گھٹیا نسلاں دا کوئی ناں نہیں ہُوندا"
"نسل تے اصل وچ سب دی اکو اے"
" کدی پانی وچ اپنی شکل ویکھی آ؟"
"میں لڑنا نہیں چاہوندا یار، مینوں بھکھ لگی اے ، کُجھ کھان نوں دے۔"
"ہچھا تے ایس واسطے خوش آمد کر رہیا ایں؟"
"آہو۔۔۔۔ ایہو سمجھ لے ۔۔۔۔ ویکھ میں تیری نسل نسل دا نہ سہی، تیرا ہم جنس تے آں، میں کنیاں دناں توں ڈھڈ بھر کے نہیں کھاہدا، کل راتیں تھوڑے جیہے بیہے چول لبھے سن جے تیرے کول کوئی بچیا ہویا روٹی دا ٹکڑا یا چھیچھڑا ہووے تے لیا دے ۔میں تیرا بیلی بن جاواں گا۔"
"مینوں تیرے جیہہے آوارہ تے لفنگے نوں بیلی بنان دی کیہہ لوڑ اے۔"
" ہو سکدا اے کدی گوانڈھیاں نال تیرا جھگڑا ہوجائے ۔ میں تیرے نال ہوواں گا تے ساریاں نوں وڈھ وڈھ کے لہو لہان کر دیاں گا۔"
"میرا کسے نال جھگڑا نہیں ہوندا۔ اسیں سارے اپنے اپنے گھراں وچ خوش آں۔ سارے ااپنا اپنا راتب کھانے آں، لڑائی جھگڑا کس گل دا۔ ایہہ تے تیرے جیہہے بھکھے تے آوارہ نسل والیاں دا کم ایں"
"شیت توں ٹھیک کہنا ایں۔۔۔ ہچھا ایہہ دس کسے بنگلے وچ مینوں وی تھاں مل سکدی اے؟"
"توں تے بنگلے وچ تھاں؟۔۔۔ تیرے اُتّے تے کسے تھکنا وی نہیں ۔"
"پر کیوں؟۔۔۔ کیہہ میں تیرے وانگوں گھر دی رکھوالی نہیں کر سکدا؟ ہتھوں توں تے کھا کھا کے موٹا تے سست ہو گیا ایں تے نالے چتو وی۔ صرف بھونک چھڈنا ایں۔ میں تے غیر بندے دی بوٹی بوٹی کر چھڈاں ۔ آخر میرے وچ کیہ کمی اے؟
"تیرے وچ ساریاں نالوں وڈی کمی ایہہ وے پئی توں دیسے نسل دا ایں، تیرے ماپے وی ایسے ملک دیاں گلیاں وچ آوارہ پھردے سن ۔ تیری صورت شکل وی اُجڈاں، گنواراں والی اے تیرے جُثے وچ بدبو اوندی اے۔"
"میں گندیاں تے میلیاں جگہاں تے رہنا تے جوٹھیاں بہیاں چیزاں کھاناں تے فاقے سہناں ایس لئی میرا جُثا کجھ کوجھا ہو گیا اے تے ایساے لئی مینوں کھر ک دی بیماری لگ گئی اے جے میرے کن وی کَٹ دتے جان، چنگا چوکھا کھان نوں لبھے تے ہر روز مینوں وی صابن نال نھوایا جائے تے میری جلد تے پشم وی تیرے وانگ ملائم تے چمکدار ہوسکدی اے۔"
"چل ہُن ایتھوں دفعاں ہوجا، مینوں تیرے کولوں کریچ اوندی پئی اے۔"
"ہچھا یار چلا جاناں ۔"
"لچیا، لفنگیا ، مینوں یار کہنا ایں۔"
"ویکھ جرے جرے گاہلاں نہ کڈھ، میں لڑنا نہیں چاہوندا، مینوں بھکھ ستا رہی اے۔"
"بُھکھ تے تیرے جیہے کمینیاں دی کدی لہندی ای نہیں ، لڑن دی تیرے وچ ہمت ہے؟"
"آہو۔۔۔ توں غلط سمجھ رہیا ایں مینوں کوڑ نہ چڑھا۔"
"توں میرا کیہہ کر لویں گا۔"
"میں تیرا خون پی جاواں گا۔"
او ہ دندیاں کڈھ کے تے آکڑ کے کھلو گیا۔
"میرے مالک دا پتہ ای؟ ٹونی سہم کے پچھا نہہ ہٹدیاں ہوئیں آکھن لگا
"مینوں جے کوئی بندہ وی کجھ کہہ دے تے میرا مالک اوہنوں گولی مار دے توں کیہدا وچارا ایں۔"
اوہدیاں اکھاں وچ خون اُتر آیا۔ اوہنے جبڑے کھول کے ٹونی تے حملہ کرن واسطے پیر ودھایا۔ ٹونی نے اُچی ، اُچی بھونکنا شروع کر دتا تے اوہدا مالک برانڈے وچ آگیا۔ ٹونی دے مالک نوں ویکھ کے اوہنے ایسے وچ خیر سمجھ پئی اوتھوں کھسک جائے ۔ اوہ پھاٹک وچوں نکل کے تے سڑک تے آ گیا۔ کنا چر ٹونی دی واج اوہدا پچھے کردی رہی۔
"آیا سی وڈا بدمعاش بھوں بھوں ۔۔۔۔ لفنگا کسے تھاں دا بھوں بھوں ۔"
اوہ پھیر اے بلاک دے بنگلیاں وچکار دی سڑک تے ٹرن لگ پیا۔ اک سوہنی جیہی چمکدار کار کولوں لنگھی تے اوہنے ویکھیا پئی اوہدا اک ہم جنس بڑی موج نال پچھلی سیٹ تے بیٹھا ہویا اوہنوں حقارت دیاں نظراں نال ویکھدا جاندااے ۔ اوہنے اسمان ول ویکھیا پھیر اک ٹھنڈا ساہ بھریا تے ٹرن لگ پیا۔
اوہ ہر کوٹھی دے پھاٹک تے کھلو کے اندر جھانکدا ۔ کوئی ہم جنس نظر نہ آؤندا تے اوس ویلے تک پھاٹک دیاں سلاخاں وچوں اندر رکدا رہندا جدوں تک گھر دے کسے جی دی نظر اوہدے تے پے نہ جاندی ۔ بے رُخی تے بے مروتی دیاں نظراں اوہ جھٹ پچھان لیندا تے اداس ہو کے اگانہہ ودھ جاندا ۔ کدھرے کدھرے اپنے ہم جنساں نال گاہلاں دا وٹاندرا وی ہوندا۔ دوویں پھاٹک دے آر پار کھلو کے اک دوجے نوں مندا بولدے ، تے بددماغ کیوں سن ۔ اوہناں وچ اجیہیی کیہڑی خوبی سی جیہڑی اوہدے وچ نہیں سی، یاں پیدا نہیں سی ہو سکدی۔ سگوں اوہ اک طرح اوہناں نالوں بہتا تجربہ کار سی۔ اوہنے ٹر پھر کے دنیا ویکھی ہوئی سی ، چوراں ، اچکیاں ، کمینیاں ، ندیدیاں ، اُٹھائی گیران ، شوماں تے سخیاں تے ہر طرح دے چنگے مندے بندیاں نوں پچھان سکدا سی ۔اوہ نگر نگر تے دوارے دوارے پھریا سی تے دنیا دے ہر بھیڑ چنگ توں ڈاڈھا واقف سی تے ایہہ تھڑ دلے چنگا کھاندے ، سکھالیاں تھاواں تے دہندے سن پر پھیر وی نرا بھونک چھڈ دے سن۔
بھونکن دا کیہہ اے اوہ ہن وی، بھایں اوہنوں بھکھ لگی ہوئی اے، اینے زور نال بھونگ سکدا اے پئی اوہ اوہدی واج سن کے کوٹھیاں دے پورچاں تے مالکاں دیاں ٹنگاں تھلے پناہ لین پر اپنی اپنی قسمت اے۔
اے بلاک تے ایہو جیہہے اچے بنگلیاں والے علاقیاں دا اوہ اکث گیڑا لاندا رہندا سی ۔ اوہنوں ایس گل دی سدھر پئی کوئی اوہنوں وی سنگلی گھت دے۔ پر سنگلی کیہ اوہنوں ایھوں کدی روی دا ٹکڑا یا ہڈی تک نصیب نہیں سی ہوئی۔ اے بلاک دا چکر لا کے اوہ چاندنی چوک وں لنگھدیاں ہویا تے کاراں ، بساں سکوٹراں توں بچدا ہویا، اصغر مال چوک اپڑ گیا۔ پھیر متر پورپ، چاہ سلطان تے امر پورہ دیاں گلیاں دے چکر لاندا رہیا پر کدھروں کھان لئی کجھ نہ ملیا۔
دھپ تیز ہو گئی سی ، بھکھ وی ودھ گئی سی ۔ دحد وچ اگ جیہی لگی ہوئی سی ۔ اوہنے مری روڈ ول پرتدیاں ہویاں اک نالی وچوں پانی پیتا تے جھنگی محلے ول ٹُر پیا۔
مری روڈ نوں پار کرنا بڑا اوکھا کم سی اوہ بڑا چر سڑک کنڈھے کھلو کے ٹریفک گھٹ ہون نون اڈیکدا رہیا ۔ اچان چک کسے راہی نے اوہدے سکھنے ڈھڈ وچ لت ماری، اوہدیاں چیکاں نکل گئیاں ۔ ٹریفک ہولی ہوئی تے اوہ نس کے سڑک پار کرن لگیان اک موٹر سائیکل نال جا وجّا ۔ وہدی پچھلی اک ٹنگ پھٹر ہوگئی۔ اوہ گھابریا ہویا چیکاں ماردا، لنگاندا نس کے سامنے دی گل وچ وڑ گیا تے اک مکان دے تھڑے تھلے بہہ کے کنا چر اپنی پھٹڑ ٹنگ چٹدا رہیا۔ اوہ گھر جتھوں راتیں اوہنوں بیہہے چول لبھے سن ، نیڑے سی ، اوہ اٹھ کے لنگا ندا ہویا اوہدے ول ٹر پیا۔ گھر دا بوہا بند سی ۔ اوہ کندھ نال لگ کے بہہ گیا۔ اندروں کھانا پکن دی بڑی خشبو آرہی سی ۔ اوہ اڈیکن لگ پیا پئی کوئی گھر دا بندا بوہا کھول کے کھان پین دی کوئی شے باہر سُٹے ۔۔ کیہ پتا روٹی دا وڈا سارا ٹکڑا یا بوٹی ہووے ۔ بوٹی دے خیال نال اوہدے مونہہ وچ پانی آگیا۔
پرچھاویں ڈھل گئی۔ بھکھ نال اوہدا بۃرا حال سی۔ پر ہُن تیک کسے نے بوہا نہیں کھولیا سی ۔ اوہنے اک دو واری بھونک کے اپنے ہون دا ثبوت دتا پر دروازہ اوسے طرح بھیڑیا رہیا۔ پھیر وی اوہ آس لاکے بوہے ول ویکھدا رہئا ۔ چنگے چر پچھوں اک پتلا جیہا جوان بندہ بوہا کھول کے باہر آیا۔ اوہ اٹھ کے پوچھل ہلان لگ پئیا۔ اوہنے ویکھیا بندہ اوہدے ول نہیں سی ویکھ رہیا، بو ہے اگلے کھلو کے خالی گلی ول تک رہیا سی ۔ اوہ پوچھل ہلاندا رہیا۔ ایتھوں تیک پئی اوہدی پوچھل تھک گئی تے دکھن لگ پئی جے اوہ انسانی بولی بول سکدا ہوندتے بڑے نمانے لہجے وچ اپنی بُھکھ تے تکلیف دا حال دسدا تے آکھدا، "بڑی آس لے کے تہاڈے در اتے آیاں ، ہُن ٹریا وی نہیں جاند، واسطا جے ضرور کجھ کھان نوں دیو، بڑیاں دعاواں دیاں گا"
اوسے ویلے گلی عش ایک زنانی دسی ۔ اوہنے ویکھیا بندے دے چہرے تے بھکھ جیہی کھلر گئی سی۔ اوہ کول آ کے رک گئی پھیر اوہہ دوہویں گلاں کرن لگے پئے۔اچانک اوہنوں خیال آیا پئی اوہ زنانی اوس بندے نوں پیاری ہووے گی ۔ اوہدی سفارش نال ضرور اوہنوں کجھ کھان نوں لبھ جائیگا ۔ اوہ اوہدے نیڑے جا کے زور زور نال پوچھل ہلان لگ پیا۔ پھیر اوہ اوہدے پیر چٹن لئی اگے ودھیا تے اوہ ڈر کے نس گئی۔ بندے نوں بڑی کوڑ چڑھی تے اوہنے کھچ کے اک وٹا اوہدی کنڈ تے ماریا۔ اوہ پیڑ نال چیکدا ہویا لنگے وا نسن لگ پیا۔
اوہ کوہاٹی بازار ، بنی محلہ تے ہری پورہ دیاں گلیاں وچ کنا چر کھجل ہوندا رہیا۔
سید پوری گیٹ دی اک نالی وشش تھوڑی جیہی دال چکڑ وچ رلی لبھی جیہدے کھان نال اوہدے جُثّے وچ سوئیاں جیہہاں چبھن لگ پئیاں ۔ بھکھ ہور بھڑک گئی سی ۔ ٹنگ وچ ہن تیک پیڑ ہورہی سی ۔ پر پتا نہیں اج کیویں دا دن سی کدھروں کجھ کھان نوں نہیں لبھ رہیا سی۔
آخر جامع مسجد روڈ دے اک ہوٹل دے تھڑے تھلے اوہنوں کجھ چنڈیاں ہویاں ہڈیاں لبھ گئیاں ۔ اوہ اوہناں نوں توڑن بھننن دی پوری کوشش کردا رہیا، پر ہڈیاں دا کجھ نہ وگاڑ سکیا تے ہوٹل دے سامنے بہہ کے کھانا کھاندے بندیاں نوں للچائیاں نظراں نال ویکھن لگ پیا۔ اک مٹا جیہا بندہ وڈیاں وڈیاں برکیاں توڑ کے تے شورے وچ بھیوں کے مونہہ وچ پا رہیا سی۔ ہر واری جدوں اوہ برکی توڑدا اوہنوں انج جاپدا پئی جیویں ہنے اوہ برکی اودے ول سٹ دے گا۔ پر موٹا بندہ بڑا شوم تے کمینہ جاپدا سی۔ اوہدا اپنا ڈھڈ اینا وڈا سی پئی بھرن دا ناں نہیں سی لیندا۔ پھیر وی اوہنوں امید سی خورے ودھے گھٹے کھانے وچوں کجھ نہ کجھ اوہدے ول سٹ دے پر اوہدی آس پوری نہ ہوئی۔ اوہدا جی کردا سی اوہ اگے ودھ کے موٹے بندیاں اکھاں کڈھ لوے ۔ اینے وچ کرتار پورے والا ڈبو اوتھے اپڑ گیا۔ ڈبو کولوں سارے ڈردے سن ۔ اوہ کرتار پورے توں لے کے اکال گڑھ تیک دے علاقے دا مالک سمجھیا جاندا سی۔ اوہ بڑا پھٹیا ہویا ، لڑاکا تے بد خصلت سی۔ کسے دوجے نوں اپنے علاقے وچ ویکھ کے ہلکا ہوجاندا سی۔ ڈبو نے اوہنوں ویکھ کے متھے تے گھوری پائی ، دندیاں کڈھیاں تے کچیچی وٹ کے آکھن لگا۔
"توں ایدھر کیوں آیا ایں اوئے؟"
"مینوں بُھکھ لگی اے نالے میں پھٹڑ آں ، معاف کردے پہلوان۔"
"بک بک نہ کر اوئے، جا میریاں نظراں توں دور ہوجا۔"
اوہ پوچھل نیویں کر کے پرانے قلعے ول ٹر پیا۔ پھیر شاہ چن چراغ دے محلے اپڑ گیا۔ اک تنگ جیہی گلی وچ انسانی فضلہ ویکھ کے اوہدا جی کیتا پئی اوہ ڈھڈ دی اگ بجھا ہوے پر اوہنوں پچھلے سال دی گل یاد آگئی، جدوں اک واری ایہہ گندگی کھا کے بیمار ہوگیا سی نالے اوہدا خیال سی پئی ایس طرح اوہنوں کدی کسے گھروچ جگہ نہیں لبھنی۔
بھابھڑ خانہ تے چٹیاں ہٹیاں دا علاقہ پھردیاں اوہ بھکھ تے ٹنگ دی تکلیف نال نڈھال ہوگیا۔ گلیاں ویران ہوگئیاں سن ۔کدھرے کدھرے اپنے کسے ہم جنس نال ٹاکرا ہوجاندا تے اوہ خلاف معمول جان بچا کے نکل جاندا۔اوہدا مری روڈ نوں دوجی واری پار کرن دا حوصلہ نہ پیندا۔ اوہ لنگاؤندا ہوا نویں محلے دیاں گلیاں وچ اپڑ گیا۔ ایتھے اک تھاں کوڑے دا ڈھیر سی۔ کوڑے وچوں کدی کدی چنگیاں شیواں لبھ جاندیاں سن پر اوہ ڈھیر دے نیڑے گیا تے پریشان ہوگیا۔ اوہدے کئی ہم جنس پہلاں توں مل ماری بیٹھے سن۔ اوہ گھَورن لگ پئے پر لڑن جھگڑن لئی کسے کول ویہل نہیں سی۔ اوہنے وی اک پاسے مونہہ مارنا شروع کردتا ۔ بڑے چر پچھوں سُنگھ سُنگھ کہ تے مونہہ مار مار کے اوہنوں اک چھچھڑا مل ای گیا پر موہن پورے والے کالو دی نظر پے گئی، تے اوہنے جھپٹا مار کے چھچھڑا کھوہ لیا۔ اوہنوں بڑا غصہ آیا پر کمزوری دی وجہ توں اوہ لڑ نہیں سی سکدا ، غصہ پی گیا۔
ہُن رات ہوگئی سی ۔ اوہدے ہم جنس ٹر گئے سن پر اوہ کوڑے دے ڈھیر وچ مونہہ ماردا رہیا تے نکیاں موٹیاں چیزاں لبھدا رہیا۔ اوہدی بُھکھ اجے مُکی نہیں سی سگوں ہور بھڑک گئی سی ۔ کوڑے دے ڈھیر وچ ہن کجھ نہیں سی اوہ سبزی منڈی ول آ گیا دکاناں بند ہوگئیاں سن ۔ ایتھے کجھ نہ کجھ لبھ جاندا ہوندا سی۔ اوہدے ہم جنس وی روز وانگوں موجود سن ۔ عام طور پر اوہ کھوہ گھسیٹ وی کرلیندا سی پر اج پھٹڑ ہون پاروں اوہ ڈریا ڈریا تے دور دور رہیا۔ ادھی رات نوں جدوں سار ے چلے گئے اوہدے واسطے چٹن نوں وی اوتھے کجھ نہیں رہ گیا سی۔ ہر پاسے پھلاں دے چھلکے کھلرے سن۔ اوہنے واہنیاں سُنگھیاں، اک اک دکان دے تھڑے ہیٹھ وڑ کے لبھیا پر کھان پین دی کوئی شے نہ لبھی۔ اوہنے راجا بازار ول مونہہ کرلیا۔ راجا بازار وچ چُپ چان سی تے کوئی کم دی شے کدھرے نہیں سی اوہ لیاقت روڈ ، جناح روڈ تے پھردا رہیا اخیر تھک ہار کے گوالمنڈی دے پل ول آگیا تے پل دے تھلے گھاہ تے لیٹ گیا۔ تھوڑے چر پچھوں اوہدی اکھ لگ گئی پر بھکھ ، تھکیویں تے ٹنگ دی پیڑ نال جھبدے ای کھل گئی۔ اوہ اٹھ کے بہہ گیا تے اسمان ول موننہ کر کے اپنی تکلیف ، بھکھ تے بے وسی تے رون لگ پیا۔
اچن چی اوہدیاں ناساں وچ کچے تے سجرے گوشت دی خوشبو آئی، اوہ سنگھدا ہویا اٹھ کے اگانہہ ودھیا۔ اک کالے رنگ دی بلی جھاڑیاں اوہلے بیٹھی کچّا ، سوادی تے تازہ گوشت کھا رہی سی۔ اوہنے جھپٹا ماریا پر بلی اپنا شکار موننہ وچ دبا کے نسی تے پل اتے جا چڑھی۔ اوہ کنا چر ککڑی دے کھلرے کھنبھ سنگھدا تے چٹدا رہیا۔
اگلی سویر نوں جدوں اوہدی اکھ کھلی ، اوہنوں ایہہ جان کے کجھ تسلی ہوئی پئی اوہدی پھٹڑ ٹنگ کافی ٹھیک ہوگئی اے اوہ پل پار کر کے دریا آباد دی اک گلی وچ آگیا۔ بھکھ نال ڈھڈ وچ کَڑُل پے رہے سن ۔ ہن پھیر اوہدے سامنے پورے شہر دیاں سڑکاں تے گلیاں سن تے پہاڑ جنا دن سی۔ ہر روز ایہو چکر چلدا سی۔ سارے دن دی نس بھج لڑائی جھگڑے تے مار کُٹ پچھوں وی ڈھڈ بھرن نوں کجھ نہیں سی لبھدا۔ اوہنوں بلیاں دی بڑی ریس اوندی سی جیہڑیاں کھوہ گھسیٹ کے ڈھڈ بھر لیندیاں سن ۔ بھلا مانسی دا ایہہ بندے کدوں قدر کردے نیں ۔
دوپہراں ویلے گوالمنڈی دیاں گلیاں چھان کے تے تھک ہار کے اوہ اک جگہ بہہ گیا۔ اچان چک اوہدی دظر اک بڈھے تے پئی جیہڑا روٹیاں دی چنگیر سر تے چک کے آ رہیا سی۔ تازہ تے گرما گرم روٹیاں دی خشبو چارے پاسے گلی وچ کھلر گئی ۔ اوہنے بہت جریا پر اوہ اپنے آپ اتے قابو نہ پا سکیا۔ اوہنے اگے ودھ کے بڈھے تے حملہ کر دتا ۔ بڈھا ڈر کے ڈگ پیا تے اٹھ کے نس گیا۔ اوہ بہت خوش ہایا۔ اوہنے اک اک کر کے ساریاں روٹیاں اک تھڑے تھلے اپڑایاں تے پھیر ارام نال بہہ کہے کھان لگ پیئا۔
اوہ جدوں دا جمیا سی اوہنے اج تیک ڈھڈ بھر کے نہیں کھاہد ا سی ۔ اینیاں بہوں ساریاں روٹیاں اوہنے کدی خواب وچ وی نہیں ویکھیاں سن، ڈھڈ بجر کے تے رج کے کھان دی سدھر اج پہلی واری پوری ہو رہی سی۔ اوہ جھبدے جھبدے روٹیاں چیرن ، پاڑن تے چتھیاں بغیر لنگھاون لگ پیئا۔ ہائے کدی جو اہدے کئی مونہہ ہوندے ۔ روٹیاں چپدیاں ہوئیاں اوہنوں بوہت سارے بندے دسے، جیہڑے اوہدے ول ودھ رہے سن ۔ اوہناں نال روٹیاں والا بُڈھا وی سی ۔ خطرے دی بو سنگھ کے اوہ اوتھوں نس جانا چاہندا سی ۔ پر اینیاں اماندیاں روٹیاں؟۔حیاتی دی سبھ توں وڈی سدھر نوں ادھ واٹے چھڈ کے نس جان نوں اوہدا جی نہ منیا۔ اوہنے بندیاں ولوں مونہہ موڑ کے دوجے پاسے کر لیا تے موج نال روٹیاں کھاندا رہیا۔ جدوں اوہ اخیرلی روٹیاں چیر رہیا سی کدھرے نیڑے ای کوئی دھماکہ جیہا ہویا پھیر اوہنوں انج جاپیا جیویں اوہدے ڈھڈ وچوں روٹیاں پانی بن کے وگن لگ پئیاں ہون۔
چر پچھوں ، جدوں کمیٹی والیاں نے اوہنوں دھریک کے ٹرک وچ لدیا، اوہدے مونہہ وچ روٹی دا ٹُکڑا سی۔