اسمٰعیل میرٹھی صفحہ 331 تا 360

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۳

تشبیب قصیدہ

نماند تاب فراق تو بیش ازیں مارا
بیار جام کہ خالی کنیم مینارا

بقطع وادئی عشق تو درنخستیں گام
زپافگند جنوں عقل دست بالارا

زتوگسستن پیماں زمادرستی عہد
بیاکہ قاعدہ برہم زینم دنیارا

اگرتومے مذہبی دادتشنہ کامی من
بآب دیدہ بگیدم عیوں دریارا

مدار چرخ بہ آہے زہم نمے پاشد
چساں زدائرہ غم بروں کشم پارا

مراد لے ست کہ ازننگ پارہ پارہ شود
بقامتم چوبدوزند حلئہ خارا

نہم ازتف دل داغ بردل آتش
بہ تند صرصر آہے دہیم صحرارا

بہ ترس ازیں کہ تو انم من ازپتیدن دل
کہ پابرہنہ برآرم بدشت لیلے را

یک امشب است بیادتو ہم چو روز شمار
بگوچہ قدرنہی وعدہ ہائے فردارا

تشبیب قصیدہ

اے بہ نقاب رخت مہرقیامت نہاں
قامت موزون تو فتنہ آخر زماں

عارض مستور تو بتکدہ ہارا چراغ
نرگس مخمور تومیکدہ ہارامغاں

ہندوے زلف ترا حاصل ملک خطا
مردم چشم تراکسوت عباسیاں
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۴

درخم ابروئے تو تیغ اجل معتکف
کاوش مژگان توقبلئہ نوک شاں

جنبش بازوئے توخون جہانے بدبخت
لعل دل آویزتو کرداشارت کہ ہاں

وصف تن نازکت گربر بانہا فتد
ہیچ کس ازجان خویش بازنجوید نشاں

ابرزجوش ہوس قطرہ چکاند بہ بحر
مہرزدغ حسد لمعہ فروشد بکاں

غیرت دنداں تو آب کند آں یکے
واں دگرے بالبت سنگ بودہمچناں

حکم جمال تو درشش جہت امضاپزیر
سکےہ حسن تو درہفت قلم رورواں

حیرتی روئے تو آئنہ دارد بہ پیش
حسرتی وصل توسیر برآید زجاں

طرز توغارت گردانش خاک فرنگ
ناز تو برہم زن حکمت یونانیاں

شاہد خوئے ترارنگ حیا ہم نشیں
لیلی حسن ترانازو اد اسارباں

عشوئہ تو بردررپردئہ زہد ورع
غمزئہ تو بشکند حوصلئہ قدسیاں

زہرہ چوبک رہ کنددرتو زشوخی نظر
سحر ادایت فرود آور دش ہوکشاں

گرتوکنی غمزہ راتیزبہ رسم ستم
مہرنماید دگرہرستم آسماں

گرزسراپردہ خویش پائے برآری بروں
پانہ رسد برزمیں بسکہ سرآید براں

نازکمر بستنت رنگ امیدم شکست
زاں کہ نہ گنجدہمی کشتن من درمیاں

بہیشی اہل دید ہست حدیث کلیم
چوں توکنی درنظر جلوہ بیک ناگہاں
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۵

قطعہ

دوش گوئی کہ درنشیمن قدس
خیل روحانیاں خرامان ست

زدہ انداز نشاط انجمنے
طوبی وسلسبیل ورضوان ست

طوطیاں نند بال وپراز نور
سایہ وشاخسارو ریحان ست
ب
لبلا نند نغمہ شاں تحمید
چمن وگلشن وخیابان ست

قمریانت نعرہ شاں تہلیل
سروشمشادوطرف بستان ست

آہوا ننداز سرشت صفا
سبزہ وجوئبارومیدان ست

ماہیانندازخمیرہدٰی
خضر وساقی وآب حیوان ست

اختراننداز جلال وجمال
آسمان وزمین زایقاں ست

ہمہ از رحمت احتزاز نسیم
ہمہ فیض ابروباران ست

خم زتفریدوساغراز تحریر
طرفہ اجماع بادہ خواران ست

نعرئہ لاالہ الااللہ
ازدل ہرکہ ہست جو شان ست

ہرکہ بامن بدعوی آویزد
گویم آرے دلیل وبرہان ست

نہ روم برطریق استدلال
گرترا نیز نقد ایمان ست

ورقے زیں کتاب پاک بہ بر
کہ ہماناز عالم جان ست

بہ ہوائے طواف مضمونش
مرغ اندیشہ بال افشاں ست
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۶

ہرکہ برفہم معنیش پے برد
دلش ازوجدپائے کوبان ست

فہم معنی کہ ہست فوزعظیم
نہ زسعی ست بل زوجدان ست

بودلعیت دریں جریدہ راز
گوہرولعل ودردمرجان ست

درومرجان دے نہ ازدریا
لعل اتانہ از بدخشان ست

درو مرجانش ازلطائف غیب
لعل رخشاں زسراعیان ست

دیدبان شواہد اکواں
ترجمان مظاہر شان ست

بہ تعجب مبیں دراوصافش
کہ زملفوظ شاہ شاہان ست

آنکہ درپیش ہمتش لاشے
ہرچہ ازاعتبار امکان ست

آنکہ درظل رایت فقرش
مامن زندو پارسابان ست

آنکہ دراوج عظمت وشانس
سعی اندیشہ ہم زنسیان ست

آنکہ دراوج عظمت وشانس
سعی اندیشہ ہم زنسیاں ست

آنکہ اندر فضائے مدحت او
رخش فکرت بہ ترک جولان ست

طور تحقیق راکلیم اللہ
ملک حیدراسلیمان ست

خرد اندیشد وباں گوید
شرح اوصاف اور نہ چنداں ست

دوسہ بیتے دگرکنم انشا
گرچہ ایں کار ہم نہ آسان ست

یعنی دروصف جامع ملفوظ
کہ مرآں شاہ راز خاصان ست

راشد ومرشدست وآل رسول
لمعئہ آفتاب تابان ست

انچہ بعد از نبی بہ امت ماند
آل پاک وے ست وقرآن ست
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۷

قبلہ گاہش بظاہر وباطن
شاہ مردان وشیریزدان ست

خرقئہ او حسینی الحسنی ست
رقعئہ حلئہ شہیدان ست

ہم بہ حکم طریق وہم بہ نسب
جذوالاش قطب گیلان ست

اصل پاکش زیثرب وبضحاست
مولدش خطئہ خراساں ست

اوفتاد ست دردیار غریب
چند روزے بہ ہند مہمان ست

ایں لآلی کہ درکتاب کشید
خوان یغما برائے اخوان ست

چند گویم بہ لہجئہ فارس
خاک میرٹھ نہ یزد وطہران ست

گفت محمود وسال ختم کتاب
بحر توحید ونور عرفان سر

قطعئہ تاریخ

حسن بنوشت ملفوظات مرشد
بدل ہاریختہ انوار توحید

کتابے مستطابے لاجوابے
ہماناابر گوہر بار توحید

بہ بیں درہراشارٹ مے زندہ جوش
محیط اعظم زخارتوحید

قلندر ہرچہ گوید دیدہ گوید
چرائی بوالعجب درکار توحید

چواز توحید دیدم شرح اسرار
بگفتم آیت اسرار توحید
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۸

قطعہ تاریخ

شدآں غوث علی سلطان ذی شان
کہ مارا قبلئہ دینا ودیں بود

مآب خلق عالم بارگاہ ہش
تو گوئی آسمانے برزمیں بود

شہ فقر وفنا دریاے توحید
دراے عرصئہ علم ویقین بود

فریدے بے حجاب راست گوئے
بہ عرفان وحقیقت دورہیں بود

زہر گونہ کمالش بہرئہ خاص
نشان اولین وآخریں بود

دلش تفسیر لاخوف علیھم
کہ فارغ ازغم دنیا ودیں بود

بہ ہمت پیش روفرد جریدہ
بہ کنج خوش دلی عزلت گزیں بود

بہ توحید وتوکل یک سوارہ
بترک دودن حق خلوت نشیں بود

بہ ایثارو کرم ابر گہربار
ظہور شان رب العٰلمین بود

سخن ہاے بلند وار جمندش
مذاق اہل حق راانگبیں بود

کلامش ہریکے صدباب حکمت
نکاتش طالباں رادل نشیں بود

برات قسمت خود ہرکسے یافت
جہانے خرمنش راخوشہ چیں بود

بجیب اندر محیط سرمدی برداشت
رموزوحدتش درآیتیں بود

خرابات حقیقت را قلندر
شریعت راامام المتقین بود

زآب وگل منزہ ذات پاکش
اگرچہ درمیان ماوطیں بود
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۴۹

کلیدے بود اسرار ازل را
نقود گنج غیبی راامیں بود

ہمش حق الحقیقت بودیہیم
ہمش ملک صفا زیر نگیں بود

ندانم من چہ بودآں بحر مواج
نہ خود بود ونہ آں بودونہ ایں بود

بروں ازبودونابودست بودش
چراگویم چناں بودوچنیں بود

بہ بحر غیب چوں کشتی فروبرد
خردگفتاکہ خضر راہ ہیں بود

دیگر

شد غوث علی شہ زمانہ
سلطان حقیقت وطریقت

تاریخ وصال گفت ہاتف
اوبود شہنشہ حقیقت

قطعہ تاریخ وفات سرسالار جنگ بہادر

بودوستور دکن نام آورے مختار ملک
درمہمات امور سلطنت ماہوش وہنگ

ہمچواودستوردانائے ندارد کس بیاد
پاسبان امن وصلح ومال ودولت نام وننگ

نیربخت رعایا تافت براوج شرف
تازمام ملک ودولت دادہ بودندش بچنگ

فہمش آئیں ریاست رابنائے خوش نہاد
نظمش ازآئینہ نظم وسیاست بردزنگ

بودرائے محکمش اعضائے دولت راسپر
فتنہ ہائے ملک راتدبیر والایش حذنگ

فخر قوم و فخر ملک وحرزبازوئے دکن
بوستان خلق واحسان وسخار آب ورنگ

عدل را نوشیروانے بخت رااسکندرے
ضیغم صحرائے بینش بحر دانش راانہنگ
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۵۰

بیکساں راوستگرے ختگاں رامرہمے
نیتش آں بودور دورش دلے نایدبہ تنگ

موج فیضانش گرفتہ چاردانگ ہندرا
ازلب رودکر شنا تاسردریائے گنگ

لوحئہ دل پر نگار راز شکر نعمت ہائے او
درس گاہ قوم راطغراے نامش نقش سنگ

مختصر گویم زاوصافش کہ ارزا نیش بود
تن زہندودیں زیثرب دانش ازملک فرنگ

شوروفریاد رعایاسدراہ اوشدے
عرصئہ عمر معین گرپزیر فتے درنگ

تابکے ایں نالہا محمود تاریخش بگوئے
پیکر آں پاک گوہر شدنہاں درخاک وسنگ

گفت ہاتف حسرتا صد حیف وہیہات آہ آہ
واے دانش مندونازک فہم سرسالار جنگ

دو کیسہ داریم

دوکیسہ پراز عیب داریم ما
یکے پیش روے ویکے پشت سر

دراں نقص ہمسائگاں ست وعیب
دریں زشتی نفس ماہست وشر

ازاں ہرچہ بینیم برکف نیہم
وزیں خود نداریم علم وخبر

دراں فکرت وہوش ماتیز و چست
دریں دیدئہ وگوش ماکوروکر

اگرہست ہمسایہ ہشیاردل
نہ کوبد درجنگ ہاما مگر

کند چارئہ غیب ونقصان خویش
زبد بینی مابگیرد ہنر

شودکیسہ اش ازبد یہاتی
پرد کیسہ مازعیب دگر

چنیں ست احوال ماراطریق
کہ فردازامروز آید بتر
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۵۱

بہ پیچیدہ درباطن دیگراں
بہ پوشیدہ ازظاہر خود نظر

نشتہ چناں فارغ ازحال خویش
توگوئی نداریم سمع و بصر

مدام ایں چنیں آں چناں فکر ماست
نہ بانیک آویزرغبت نہ ازبد حزر

اگر گوش داری نصیحت نیوش
کن آویزئہ گوش جان این گیر

مکن قصہ ازعیب ہمسائگاں
بکن چارئہ خویش المختصر

غزلیات

رخ تمثیل ہم درآئینہ نادیدہ گویا
بخلوت گاہ نازآرے زخود پوشیدئہ گویا

تودرکنعان جسمانی ومصرجاں پراز غوغا
زپیراہان یوسف شمہ نششیدئہ گویا

پے دنیا کہ ازطویل امل بربافتی دامے
بسان عنکبوتے برمگس پیچیدئہ گویا

لب ناں آربدست آریم دوشاب ازجگر باشد
کفاف مازا قطاع محن بخشیدئہ گویا

بپائے لطف گشت بوستاں ئے فرماتاہر گل
بجائے خویش پنداردہمش بوئیدہ گویا

اللہ اللہ اصطلاح کہنہ ازبرکردہ اند
وزتقاضائے خرد حرفے مکررکودہ اند

برگماں آں لب شیریں کہ جزدر وہم نیست
طوطیاں منقارانزر تنگ شکر کردہ اند

ازشمیم زلف اونشنیدہ کس بوئے ہنوز
تودئہ از مشک وانبارے زعبرکردہ اند
 

ف۔قدوسی

محفلین
صفحہ ۳۵۶

مے گساراں گردش چشمش ندیدہ یک نگاہ
بر تصور نقل بادام مقشر کردہ اند

درتنزہ گفت نتواں ازقد وبالاتنے او
حیف تشبیہے کہ باسرو صنوبر کردہ اند

نقش ہستی چوں سراسر ہست نیرنگ خیال
عاقبت سربرزندو ہمے کہ درسرکردہ اند

بیش وکم ہرگزنہ گرددہرچہ ہست از نیک و بد
زانکہ پیش از مابرات مامقدر کردہ اند

از غلط کاری عقل ایں جہاں ہرگزمپرس
تہمت ہرنیک وبدبرچرخ واختر کردہ اند

عابداں وقت عبادت نقش معبودے زنند
آشکار اشر کتے باذات داورکردہ اند

درحریم ذات اورہ نیست کس رااے عجب
قصہ بسیارا ازمقام وراہ ورہبر کردہ اند

صوفیاں از غیر حق تصنفیہ دل میکنند
غیر حق راخود چرا دردل مقرر کردہ اند

ہرکسے رااعتمادے برحسن عمل
ازسعادت ہائے خود چرادردل مقرر کردہ اند

دربت وبتخانہ روآور دہ قومے برخیال
قوم دیگر تکیہ برمحراب ومنبر کردہ اند

عاشقاں رانیست حاصل مایہ جزبے حاصلی
زاہداں راوست اندرسجہ گوہر کردہ اند

آں یکے رادادہ انداوصلہ اخلاق وادب
واں یکے رارندو سرمست وقلندر کردہ اند

آں یکے برآتش دوزخ کبابے میزند
واں یکے رامشربے ازآب کوثر کردہ اند

کیست کورہوا رتا درمنزل تحقیق راند
ہر یکے را مسلکے برنوع دیگر کردہ اند

بارگاہ وجدتش رکونشان وکو مقام
درحقیقت خود غلط بود انچہ باور کردہ ااند

نجم ذات واحدست امااسامی درمقال
ماہ پروین وسہاومہر انور کردہ ان
 
Top