Saraah
محفلین
لوریاں
دنیا دا کوئی ملک نہیں جتھے بالاں نوں لوریاں نال نہ پرچایا جاندا ہووے۔ ہر زبان وچ انہاں اپنی تھاں بنائی ہوئی اے۔ کیوں جے ہر ملک وچ مانواں نوں اہناں دی لوڑ پیند سی۔ ہور ناں کنیاں ای چنگیاں چنگیاں بولاں وانگ اہ لوریاں وی اوہناں مانواں دے مونہوں نکلیاں ہویاں نیں جنہاں نوں تاریخ گتنری وچ نہیں لیاؤندی تے جنہاں دیاں زندگیاں لکھاریاں دیاں کانیاں دیاں رانگلیاں چھو آں توں دور رہیاں نیں۔ کیوں جے کتاباں لکھن چھاپن دیاں گھتکلاں نکلن توں پہلاں ایہہ چیزاں جوانی چڑھ چکیاں سن۔ لوریاں دی کہانی اک اجیہی کہانی اے جیہری ملکاں، قوماں تے بولیاں دیاں ونڈاں توں ٹپ جاندی اے تے لکھن پڑھن دے بنوتری طریقاں دی ہٹھارو نہیں۔
کدے کدے خیال آؤندا اے جے بالاں کڑیاں نوں لوریاں کیوں دیتاں جاندیاں نیں تے اوہ کیہڑی مڈھلی لوڑ اے جس نوں ایہہ پورا کر دیاں نیں۔ کیوں جے ہر ملک وچ تے ہر زبان وچ اہناں دا ہونا دسدا اے جے لوریاں دی تہہ وچ کج ہے ضرور اے، یاں کدے ہوندا سی۔ ویکھن وچ تے اہناں کولوں بال کڑی نوں چپ کرنان دا یا سوان دا کم لیا جاندا اے۔ ماں نوں کوئی کم ہونا تے اوس دی سوڑ ہونی۔ نکے ہوراں اپنی روں روں لائی ہونی، اجیہے ویلے ماں نے اوس نوں جھولی وچ لے کے پنگورے وچ پا کے "الھڑ بلھڑ باوے دا "چھوہ دینا نہیں تاں نرا "اررے واہ واہ "کردیاں جاناں تے وہندیاں وہندیاں نکے دیاں اکھیاں انج جڑ جانیاں جے کوئی جانے اگڑیاں ای نہیں سن۔
پر نہیں۔ لوریاں نری اینی کو گل واہتے نہیں سن بنیاں، تے اج چوکھے اچے تے پڑھے لکھے طبقے وچوں لوریاں دے دے کے بچیاں نوں سوان چپ کران دا رواج جاندا تک کے ایس گل دا ہور پک ہو جاندا اے۔ کیوں جے اوہناں گھراں وچ اج مانواں نوں نہ کوئی لوری یاد اے تے نہ اوہ لوریاں دیندیاں نیں۔ اوہناں دے بالاں کڑیاں نوں سوانا چپ کرانا نوکرانیاں دا کم اے۔
اک ہور وی گل اے۔ اگے نکیاں دی ہر اڑی تے ڈسکی دا دارو ایہہ سمجھیا جاندا سی جے اوس نوں "اررے واہ واہ "کر کے سوا دتا جائے۔ کیوں جے ایہہ سب توں سوکھا کم سی تے اوہ کوک خیال وی اہوا کردے سن جے نکے سون واہتے اڑی پائی ہوئی اے۔ اج تعلیم نے اہوا اجیہے کنھے ای بھلیکھے دور کر دتے نیں تے ماپے سون لئی رون وچ تے بھون لئی رون وچ فرق کرنا جانن لگ پئے نیں۔ ایس کر کے وی لوریاں اگے جئیاں پر دھان نہیں رہیاں۔
پنجابی دیاں لوریاں پڑھیاں سنیاں اک دو گلاں ول ضرور خیال جاندا اے۔ سب توں پہلی گل تاں ایہہ وے جے اوہناں وچ اناج دے بارے کج نہ کج آکھیا گیا اے۔ جیہڑیاں ویلیاں دیاں ایہہ لوریاں نے اودوں رہن بہن دا رولا اج ورگا نہیں سی۔ بھانویں اودوں کھان والے اج جتنے نہیں سن پر اج وانگ کھوہ نہیں سن۔ نہراں نہیں سن۔ بارش دا ای آسرا ہوندا سی، تے اوس کسے دے آکھے لگ کے نہیں سی وسنا ہوندا۔ ایس کر کے اناج چنتا رہندی ای سی۔
اج رولے بہتے بدل گئے نیں۔ کھوہ عام نیں۔ نہراں دے جال وچھ گئے نیں تے فسل منڈیاں بازاراں وچ وکن لگ پئے نیں ترامے نے آکے اناج دا راج کھوہ لیا اے۔ شہراں وچ نہ باوا کنک لیاوندا دسدا اے نہ باوی بہہ کے گنھدی اے۔ نہ اوس کدے ہل دی جنگی تے ہتھ رکھیا اے تے نہ اوس چکی دی ہتھی بھوائی اے۔ فیر اج اوہ الھڑ بلھڑ باوے دا آکھے تے کویں آکھے۔
لوریاں وچ دوجا ناں مال ڈنگر دا آؤندا اے تے ایہہ چیز وی اوسے گل ول اشارہ کردی اے۔ ڈنگراں نوں مال آکھنا پیا دسدا اے جے اوہناں دناں وچ انہاں دی کیڈی قدر ہوندی سی۔ اج تے خیر بجلیاں نال کھوہ تے مشیناں نال ہل چلان دیاں گلاں ہون لگ پیاں نیں پر اوہناں دناں وچ تے ڈنگر بڑی شئے سن تے اہناں دیاں سانہہ نال لوکی ساہ لیندے سن۔ ایسے کر کے لوریاں دے علاوہ منڈیاں دے گاؤناں وچ وی ایہوا دعائیں منگیاں ہویاں نیں جے "جیون یاراں دے ڈھگے"تے کڑیاں وی رل کے آکھدیاں سن "کالا کتا دے دعائیں، تیریاں جیون مجھیں گائیں"۔
لوریاں وچ انگاں ساکاں دے وی ناں آؤندے نیں خاس طور تے سس سوہرے دے۔ مامیاں چاچیاں، مامیاں پھپھیاں تے بھنیاں بھراواں دے۔ کیوں جے اوہناں دناں وچ جدوں لوکاں دی گذران واہی تے ہوندی سی اک گھر دے جنھے وی بندے ہوندے تھوڑے سن تے اودوں دی ایہہ گل بنی آؤندی اے جے بھرا بانہواں ہوندے نیں۔ اوہناں وقتاں وچ گھراں وچ اینے وکھینویں نہیں سن ہوندے۔ ٹبراں دے ٹبر کتھے وقت گذاردے جاندے سن۔ اج دے کنھے ای پنڈ ایسے طراں اک گھریاں ٹبر دے ودن توں بنے ہوئے نیں۔ سیانیاں دا اکھان اے جے بھانڈے نال بھانڈا وی کھڑک ای پیندا اے تے انج ودھدے ہوئے ٹبراں دے مل کے رہن نال آپو وچ کدے نہ کدے کھڑب پینا کوئی اچرج نہیں سی، خاص کر کے نونہہ سس دا کیوں جے اوہ اک طراں "بگانے"گھر آئی ہوندی سی۔ بھانڈا جھٹ آواز کڈھ کے چپ ہو جاندا اے پر انسان فیر وی پیا ابھا سردا اے۔ کدے لوریاں دے پردے، کدے تھال دے اوہلے تے کدے ہور کسے گاؤن دے پج۔
دھیاں پریا دھن ہونیداں نیں تے ماپیاں دیاں سدھراں دے کھوہ دی کانجن نہیں بن سکدیاں۔ ایسے کر کے لوریاں اوہناں دے بارے چپ نیں۔ اوہناں وچ منڈیاں دے بارے ای چوکھیاں گلاں ملدیاں نیں۔ کیوں جے عام خیال اہوا ی اے جے رب پتریں و ہتریں سندا اے۔ اوہ وقت دا مان تے کوقت دا سہارا ہوندے نیں۔ اہناں گلاں توں ایہہ پتہ چلدا اے جے لوریاں نریاں سوان چپ کران لئی ای نہیں ہوندیاں سن۔ ایہہ اوس وقت دے لوکاں دیاں سدھراں تاہنگاں تے ہونی نال بھیڑاں گھولاں ول وی اشارہ کردیاں نیں۔ ہونی کول کیں ہتھ سن۔ اوہ اوڑ دیندی سی بیماری لیاؤندی سی، جس اگے اوس سمے لوکاں دی اکا پیش نہیں سی جاندی تے اوہناں دیاں اکھاں اتاں اسماناں نوں حسرت نال اٹھ جاندیاں سن۔ کیوں جے اوہناں دا آخری سہارا تے آسرا اوہوا اسماناں دا تے رویاں دا والی ہوندا سی تے مانواں ایسے کر کے نکے نوں تھبو کڑ تھبو کڑ کے سواندیاں نال نال ایہہ آکھدیاں جاندیاں جے۔۔"اللہ توں، دتا ای تے پالیں توں"۔ تے سچ تے ایہہ وے جے اج عقل دے بہت ودھ جان نال وی جس ویلے سرتے آبنے اہوا آکھنا پیندا اے جے "دتا ای تے پالیں توں"
ٌٰلیکھک-شریف کنجاہی
