پہاڑی زبان

[تلمیذ]

اس سلسلے وچ کوشش کرساں کہ اک اہیہ جئ پہاڑی نی شروعات کیتی جائے جسکی نہ کہ سارے پڑھی سکن بلکہ لیخی تے بولی وی سکن، البتہ اسنے وچ ساراں سنگیاں ساتھیاں نی مدد درکار ہوسی۔

اسیں تہاڈے نال آں۔ انج لخن وچ پنجابی تے پہاڑی وچ بہوؤں فرق نئیں۔

 

[شمشاد]

اردو محفل کے تمام اراکین و محفلین کو السلام علیکم
آج اس روش سے گزر ہوا برادرم اعجاز احمد کی پہاڑی پڑھنے اور دیگر محفلین کا تبصرہ پڑھنے کو ملا ، ماشااللہ اچھی کاوش ہے ایک ایسے دفینے کو اجاگر کیا جا رہا ہے جو زمانے کی گرد میں اپنی پہچان کُھو چُکا ہے ۔ ٓاللہ برادرم اعجاز کے بازوں کو قوتِ ایمان اور ہاتھوں کو عَلمِ علم تھامنے کی طاقت سے مالامال کرے تاکہ وہ آنکھوں اوجھل خزینے کو پھر سے ہمدوشِ ثریا کر سکے آمین ۔

بھرا گل زیب انجم اردو محفل وچ جی آیاں نوں۔
تُسی اپنا تعارف تے دیو۔

 

[گل زیب انجم]

پرانے لوکاں نیاں سوادلیاں گلاں

ویسے تے لیخنے والیاں بہوں

کج لغیا پَر پہاڑی وچ لیخن واسطے یا تے انہاں کی ویل نیں لغی یا فیر اوخے چڑن نی انہاں ہمت نیں کیتی،وایسے جے کوئی ہمت کرنا تے بڈا کج لیخنے جوگا اے سی ، خیر اے وی زبردستی نے سودے تے اے نیں سن مرضی نی گل سی ۔
آج میں اک نکی جئی کوشش کرن لغا آں شاید کسے کی پسند ائی جائے۔ اے مہاڑی پہلی کوشش اے جہیڑی پرانیاں لوکاں توں شروع... کیتی اے، اے او گلاں ہن جہیڑیاں او اپنی سادگی نال کرنے سن پر سوچیا جاے تے باہوں ڈونگیاں گلاں کری شوڑنے سن ۔
انہاں وچ جس بندے ناں میں پہلے ذکر کرن لغا اں او بہشتی گرداور عبداللہ عرف بابی ہن،بہشتی باہوں حاضر دماغ تے مخولی سن مخولے مخولے وچ گل سچی مونہویں پر بائی شوڑنے سن سمجھن آلے گلے نی تہہ تیکر پونچی جانےسن تے ہوراں واسطے ہاسی مخول بنی جاناںسی۔
اک واری نی گل اے کے تحصیلدار ہوراں کی شکایت لغی کے پٹواری تے گرداور رشوت کنی کینے ہن پر کم نیں کرنے نکے نکے کمے نی پھاری پھاری رشوت منگنےہن ،تحصیلدار ہوراں ساریاں کی گھٹا کیتا تے پوچھیا ایں او تساں لوکاں کولوں رشوت کیننے او، سارے اک اواز ہوئی تے مکری گے تے تحصیلدار ہوراں کی باہوں غصہ ائیگیا اخن لخے سارے کَن پوڑی کینو جس ویلے سارے ہنڈے ہون لخے تے اک واری فیر انہاں ناں کینی تے پوچھیا اک دھوں تھیں بعد بابی ہوراں نا ناں کینی تے پوچھیا نے ایں بابی تساں وی رشوت کیننے او بابی زارا مسکڑی کری تے اخن لغے اں کیننے اں تے کج حرام اپوں کھائی تے تساں کی وی کھلانے اں،حالاں ادھی گل بابی ہوراں نے مونہویں وچ سی ساریاں کی غش پئ گئ تحصیلدار ہوراں اخیا بابی چپ کرو بابی اخن لغے نیں ہن پوری گل سنی کینو،خیر جی جنھاں کن پوڑی کیندے سن او بابی کی اخن لغے بابی اے گل بار نہ کیسے کی دسے بابی بھلیں جے بولے اماں یاوے نہ ہون پولیاں نیں اواز چتر پونہچی گی اے می اخنے ہن دسے نہ کیسے کی،

ہن گل کرنے اں سرپینچ عزیز ہوراں نی آساں اس ویلے نکے جے ساں جس ویلے انہاں نواں کوٹھا چاہڑیا سی میں تے مہاڑے اک دوست (جیڑے انہاں نے سگے وی اے سن)انہاں نے کہار گے اں اس واسطے کہ چلو تھوڑا بہت پرالہ کرائی شوڑساں ، اوتھے اساں نکا نکا کم کرنے ساں بجلی تے اس ویلے ہونی نیں سی بتیاں(لالٹینز) نیں لوی لوک کم کرنے سن یا کوئی بہوں تیر ماری شوڑے تے گیس(پیٹرومکس) بالی کینا سی تے سر پینچ ہوراں نے کھر اس ویلے گیس بلن لغے سی پر اُسنا شیشہ نیں سی اک کالا جا پھونڈ ہچھے تے ٹکر ماری تے بلیں الا مینٹل سٹی شوڑھے اک دو واری تے بدا پر پھونڈ سی کے گیسے نی جان وی نہ چھوھڑنا آخر سر پینچ ہور (جیڑے اُسنے کرتب بہوں دیری نے تکنے سن پہ) بولے تکو اس ویلے وی اشنا سی کہ گوں(ٹٹی) کھان والیاں وی پروانہ بناں سی۔ حلاں تکیا جاے تے گل انہاں اس ویلے پھونڈے واسطے کیتی سی جدوں کہ باہوں بڈا فلسفہ سی اس نکی جئ گلے وچ ۔
سرپینچ عزیز ہوراں نی گل کرن لغے وے ساں گل تقریباً پوری ہوئی چکی سی کہ خبر لغی کے سرپینچ ہور وی آساں کی چھوڑی تے اگلے جہان نے راہی ہوئی گے ہن ًاسنے وی شک نیں کہ ہر ساہ کینے آلے موت نہ سواد وی کینا اے ً اللہ انہاں ناں کہار جنتاں وچ کر اے، بہوں چنگے سن ساری حیاتی لوکاں نے لڑائی چغڑے مکان وچ غزاری اے نے تساں وی پڑھیا ہوسی دو روسے وے لوکاں ناں روسا دُور کراناں وی چنگا عمبل اے تے اللہ اسنے پیشلے سارے گناہ توھوی شوڑنے ہن،آساں نی وی اے دعا اے کہ اللہ سرپینچ ہوراں نی قور اپنی لوئ نال چمکائی رکھہن نالے بہشتاں نی آوچی تھاں وی دیون ۔

3
ہن آساں گل کرنے آں چودھری شیر محمد ہوراں نی اللہ انہاں ناں کہار وی بہشتاں وچ کرہے بہوں چنگے سن گراں نیایاں بڈیاں لوکاں وچ انہاں ناں ناں وی اے سی بڈی ٹھنڈی جئ طبیعت نے مالک سن ہر گل نال ً مثال نے طور پرً لفظ بہوں استعمال کرنے سن ویسے گل وی مثال دییئ تے کرنے سن ۔ انہاں نیاں گلاں ساریاں چنگیاں سن پر اک گل جہیڑی میغی بہوں چنگی لغی او تساں کی وی سناناں آں ،اک واری انہاں اپنے پتریئیے (پراؤ نے پُتر)کی کسے کم پہجیا لیکن گل کج پوری ناں دسی بعد وچ یاد آئی کہ غلط کیتا گل پوری ناں دسی انہاں نے نال انہاں نے دوست وی کھلتے وی سن آخن لغے چودھری جی اتنے پرشان کی آں ہوونے او تساں وی سیانے تے تساں نی آل اولاد وی سیانی اے ماشأ اللہ اے تے آپوں وکیل اے اسنے واسطے تے اشارہ ہی بہوں سی تساں تے فیر ساری گل سمجھائی تے پہجیا اے فیر اتنی چنتا کی اں کرنے او،آخن لغے اساں نے سارے تیایاں پُتر پڑھے لیخے وےضرور ہن پر انہاں نی مثال تھرموس آلی اے انہاں پوچھیا او کہہ، بولے تے آخن لغے جسطرے اسنے وچ ٹھنڈا باہوؤ تے ٹھنڈا رہنا آ تے گرم باہوؤ تے گرم رہنا آ اسطرے ہی انہاں نی گل اے انہاں کی جتنا دسی تے پہجو اس تھیی زارا وی ہٹھ آپر نیں کرنے ہن سوچیا جائے تے گل انہاں بہشتیاں اپنے لئ کیتی سی پر ہج اے رواس ہر کہرے وچ اے، تعیلم تے کڑیاں منڈآں وچ بہوں اے پر لیکر نے فقیر وی ای ہن

جاری ہےSee More
گل کرنے آں افضل صابری ہوراں نی جنھاں اپنی حیاتی وچ دُنیا نے بہوں چنگے مندے ویلے تکے ہن، قلم کاغذ نال بڈا پیار اول ویلے توں رکھیا نے ، زیادہ تر حیاتی ناں تعلق ماشٹری نال رکھیا تےبہوں سارے لوکاں کی علم نی لُو دتی اےنے شعروشاعری وچ وی منیاپرمنیا ناں اے نے نال ہی اخبارے نال وی واسطہ اے نے ۔
گلاں گلاں وچ او او گل بندے کی سمجھائی شوڑنے ہن جہیڑی ہوئ سکے عام حیاتی وچ سمجھنا مشکل ہووے۔ صورت شورت نے بل ہی ہ...ن رنگ چٹا ہوناں چاہی ناں سی پر او کالا اے بال کالے ہوننے چاہی نے سن پر ہو چٹے ہن پر اے گل اے کہ کالے رنگے وچ وی نُوردیسنا آ کہہ پتا لوک مہاڑی اے گل پڑھی تے ہسن کہ کدے نُور وی کالا ہویا، تے گل کرنا آں کہ انہاں نیے رواٹھیاں(رخساروں)آپر اک چمک جیئ ہر ویلے رہینی اے جہیڑی وسیں لغی تے کالے رنگئے آپر نہی ہونی لیکن حیرانگی نی گل اے اسی نوے سالاں نے ہوئ گے ہن پر حلاں وی نوے نرؤے دسنے ہن ،
اک واری آساں انہاں کولوں پوچھی بیٹھے آں کہ دسُو جی کوئی ایہا جیا بندہ وی ہوسی جس کسے نال پیار ناں کیتا ہوسی؟ مہاڑے اس سوالے آپر کج دیر اپنی نکیاں نکیاں اکھاں نال مہاڑے مونہویں آخ تکنے رہئے تے فیر بلیں جئے آخن لغے فیرً تُساں اُسکی بندہ نہ ناں آخو۔۔۔۔۔۔۔ً انہاں نے اس جوابے کی میں تاویلیں تے ناں سمجھی سکیاں پر جس ویلے سمجیھاں حیران رہئ گیاں ، اُنہاں اپنے نسواری جیاں ہونٹاں نال اتنا سوہنا تے مختصر جیا جواب دیتا کہ ہج وی سوچناں آں تے حیران رہئ جاناں آں۔..n
See More

 

[تلمیذ]

بہوں اعلیٰ۔
می ذرا اوکھا ای لگا اے پڑھنا، پر سہجے سہجے کوشش کر کے سَکھ لاں گا۔

 

[امجد میانداد]

السلام علیکم، اس فورم کے سبھی احباب سے رہنمائی اور تعاون کی گزارش ہے ، میری ماں بولی (مادری زبان ) پہاڑی ہے ،اس لیئے میں اس کے نام سے ،یعنی پہاڑی زبان کے فروغ کیلئے ایک لڑی کاآغاز کرنا چاہتا ہوں۔اگر اس فورم میں پہلے سے ایسی لڑی موجود ہے تو پلیز اس کا لنک دیجیے ، اور اگر موجود نہیں ، تو تب بھی پلیز پہاڑی لکھنے ، سمجھنے والے احباب ، میری مدد و رہنمائی کریں ،کیونکہ پہاڑی بولنے اور سمجھنے میں مجھے کوئی خاص دقت نہیں ، پر لکھنے کے معاملے میں صفر ہوں ، باوجود اس کے ، پہاڑی زبان کو لکھنے اور پڑھنے کا جنون کی حد تک لگاؤ ہے ۔ امید ھیکہ آپ احباب تعاون و رہنمائی کریں گئے۔ بے حد شکریہ
.
اس فورم نے سارے سنگیاں توڑی مہاڑی ہک درخاست اے کہ مہاڑے نال تعاون کرنؕ اور میکی راہ دسنؕ ،میں اپنؕی ماں بولی یعنؕی پہاڑی زبانؕ آسطے ہک لڑی بنانؕا چاہنؕا اگر ایہہ جئی کوئی لڑی پہلاں تُھوں اے آ ، تے میکی اس نآ لنک دیو ۔ تے اگر نہی تے تاں وی پہاڑی لِخنے ، سمجھنؕے آلے سنگی پہاڑی زبانؕ کی اگے ودھانؕے آسطے مہاڑا پرالہ کَرن تے نال راہ دسنؕ ۔کیاں جے پہاڑی بولنؕے تے سمجھنؕیاں میکی کوئی اوخت نی٘۔ پر لِخنے آلے پاسُو میں صفر آں، پر فِر وی میکی اس کی لِخنؕے تے پڑھنؕے ناں ، بہوں شوق اے ۔ میکی آس اے کہ تُساں مدد کرسو ۔ اے تُساں نی بہوں بڑی مہربانؕی ہو سی

پاپیا تس اتھاں پوٹھاری یا چھاچھی دسیا تے سنگی ساتھی جہان لبی گچھن آں نے۔

میرے خیال کے مطابق پہاڑی خود کوئی زبان نہیں بلکہ شمالی خطے کی اکثر زبانوں کے پہاڑی، دری، یا دیہاتی ورژن کو پہاڑی کہا جاتا ہے۔ یعنی جو لوگ شہروں کا رخ کرتے ہیں تو وہ مخصوص لہجے میں بھی تبدیلی لے آتے ہیں اور زبان کو بھی کافی حد تک شہری روش پہ ڈھال دیتے ہیں چنانچہ جب اسی زبان کے بولنے والا ایسا شخص جو شہروں میں نہیں رہتا بولتا ہے تو کافی فرق محسوس ہوتا ہے بلکہ کئی جگہوں پر تو دیکھنے میں آیا ہے کہ شہری ورژن اور پہاڑی ورژن والے ایک دوسرے کی بات سمجھنے سے قاصر رہتے ہیں۔

اس کی واضع مثال ہندکو اور گوجری ہیں۔

 

[گل زیب انجم]

پرانے لوکاں نیاں سوادلیاں گلاں

ویسے تے لیخنے والیاں بہوں

کج لغیا پَر پہاڑی وچ لیخن واسطے یا تے انہاں کی ویل نیں لغی یا فیر اوخے چڑن نی انہاں ہمت نیں کیتی،وایسے جے کوئی ہمت کرنا تے بڈا کج لیخنے جوگا اے سی ، خیر اے وی زبردستی نے سودے تے اے نیں سن مرضی نی گل سی ۔
آج میں اک نکی جئی کوشش کرن لغا آں شاید کسے کی پسند ائی جائے۔ اے مہاڑی پہلی کوشش اے جہیڑی پرانیاں لوکاں توں شروع... کیتی اے، اے او گلاں ہن جہیڑیاں او اپنی سادگی نال کرنے سن پر سوچیا جاے تے باہوں ڈونگیاں گلاں کری شوڑنے سن ۔
انہاں وچ جس بندے ناں میں پہلے ذکر کرن لغا اں او بہشتی گرداور عبداللہ عرف بابی ہن،بہشتی باہوں حاضر دماغ تے مخولی سن مخولے مخولے وچ گل سچی مونہویں پر بائی شوڑنے سن سمجھن آلے گلے نی تہہ تیکر پونچی جانےسن تے ہوراں واسطے ہاسی مخول بنی جاناںسی۔
اک واری نی گل اے کے تحصیلدار ہوراں کی شکایت لغی کے پٹواری تے گرداور رشوت کنی کینے ہن پر کم نیں کرنے نکے نکے کمے نی پھاری پھاری رشوت منگنےہن ،تحصیلدار ہوراں ساریاں کی گھٹا کیتا تے پوچھیا ایں او تساں لوکاں کولوں رشوت کیننے او، سارے اک اواز ہوئی تے مکری گے تے تحصیلدار ہوراں کی باہوں غصہ ائیگیا اخن لخے سارے کَن پوڑی کینو جس ویلے سارے ہنڈے ہون لخے تے اک واری فیر انہاں ناں کینی تے پوچھیا اک دھوں تھیں بعد بابی ہوراں نا ناں کینی تے پوچھیا نے ایں بابی تساں وی رشوت کیننے او بابی زارا مسکڑی کری تے اخن لغے اں کیننے اں تے کج حرام اپوں کھائی تے تساں کی وی کھلانے اں،حالاں ادھی گل بابی ہوراں نے مونہویں وچ سی ساریاں کی غش پئ گئ تحصیلدار ہوراں اخیا بابی چپ کرو بابی اخن لغے نیں ہن پوری گل سنی کینو،خیر جی جنھاں کن پوڑی کیندے سن او بابی کی اخن لغے بابی اے گل بار نہ کیسے کی دسے بابی بھلیں جے بولے اماں یاوے نہ ہون پولیاں نیں اواز چتر پونہچی گی اے می اخنے ہن دسے نہ کیسے کی،

ہن گل کرنے اں سرپینچ عزیز ہوراں نی آساں اس ویلے نکے جے ساں جس ویلے انہاں نواں کوٹھا چاہڑیا سی میں تے مہاڑے اک دوست (جیڑے انہاں نے سگے وی اے سن)انہاں نے کہار گے اں اس واسطے کہ چلو تھوڑا بہت پرالہ کرائی شوڑساں ، اوتھے اساں نکا نکا کم کرنے ساں بجلی تے اس ویلے ہونی نیں سی بتیاں(لالٹینز) نیں لوی لوک کم کرنے سن یا کوئی بہوں تیر ماری شوڑے تے گیس(پیٹرومکس) بالی کینا سی تے سر پینچ ہوراں نے کھر اس ویلے گیس بلن لغے سی پر اُسنا شیشہ نیں سی اک کالا جا پھونڈ ہچھے تے ٹکر ماری تے بلیں الا مینٹل سٹی شوڑھے اک دو واری تے بدا پر پھونڈ سی کے گیسے نی جان وی نہ چھوھڑنا آخر سر پینچ ہور (جیڑے اُسنے کرتب بہوں دیری نے تکنے سن پہ) بولے تکو اس ویلے وی اشنا سی کہ گوں(ٹٹی) کھان والیاں وی پروانہ بناں سی۔ حلاں تکیا جاے تے گل انہاں اس ویلے پھونڈے واسطے کیتی سی جدوں کہ باہوں بڈا فلسفہ سی اس نکی جئ گلے وچ ۔
سرپینچ عزیز ہوراں نی گل کرن لغے وے ساں گل تقریباً پوری ہوئی چکی سی کہ خبر لغی کے سرپینچ ہور وی آساں کی چھوڑی تے اگلے جہان نے راہی ہوئی گے ہن ًاسنے وی شک نیں کہ ہر ساہ کینے آلے موت نہ سواد وی کینا اے ً اللہ انہاں ناں کہار جنتاں وچ کر اے، بہوں چنگے سن ساری حیاتی لوکاں نے لڑائی چغڑے مکان وچ غزاری اے نے تساں وی پڑھیا ہوسی دو روسے وے لوکاں ناں روسا دُور کراناں وی چنگا عمبل اے تے اللہ اسنے پیشلے سارے گناہ توھوی شوڑنے ہن،آساں نی وی اے دعا اے کہ اللہ سرپینچ ہوراں نی قور اپنی لوئ نال چمکائی رکھہن نالے بہشتاں نی آوچی تھاں وی دیون ۔

3
ہن آساں گل کرنے آں چودھری شیر محمد ہوراں نی اللہ انہاں ناں کہار وی بہشتاں وچ کرہے بہوں چنگے سن گراں نیایاں بڈیاں لوکاں وچ انہاں ناں ناں وی اے سی بڈی ٹھنڈی جئ طبیعت نے مالک سن ہر گل نال ً مثال نے طور پرً لفظ بہوں استعمال کرنے سن ویسے گل وی مثال دییئ تے کرنے سن ۔ انہاں نیاں گلاں ساریاں چنگیاں سن پر اک گل جہیڑی میغی بہوں چنگی لغی او تساں کی وی سناناں آں ،اک واری انہاں اپنے پتریئیے (پراؤ نے پُتر)کی کسے کم پہجیا لیکن گل کج پوری ناں دسی بعد وچ یاد آئی کہ غلط کیتا گل پوری ناں دسی انہاں نے نال انہاں نے دوست وی کھلتے وی سن آخن لغے چودھری جی اتنے پرشان کی آں ہوونے او تساں وی سیانے تے تساں نی آل اولاد وی سیانی اے ماشأ اللہ اے تے آپوں وکیل اے اسنے واسطے تے اشارہ ہی بہوں سی تساں تے فیر ساری گل سمجھائی تے پہجیا اے فیر اتنی چنتا کی اں کرنے او،آخن لغے اساں نے سارے تیایاں پُتر پڑھے لیخے وےضرور ہن پر انہاں نی مثال تھرموس آلی اے انہاں پوچھیا او کہہ، بولے تے آخن لغے جسطرے اسنے وچ ٹھنڈا باہوؤ تے ٹھنڈا رہنا آ تے گرم باہوؤ تے گرم رہنا آ اسطرے ہی انہاں نی گل اے انہاں کی جتنا دسی تے پہجو اس تھیی زارا وی ہٹھ آپر نیں کرنے ہن سوچیا جائے تے گل انہاں بہشتیاں اپنے لئ کیتی سی پر ہج اے رواس ہر کہرے وچ اے، تعیلم تے کڑیاں منڈآں وچ بہوں اے پر لیکر نے فقیر وی ای ہن

گل کرنے آں افضل صابری ہوراں نی جنھاں اپنی حیاتی وچ دُنیا نے بہوں چنگے مندے ویلے تکے ہن، قلم کاغذ نال بڈا پیار اول ویلے توں رکھیا نے ، زیادہ تر حیاتی ناں تعلق ماشٹری نال رکھیا تےبہوں سارے لوکاں کی علم نی لُو دتی اےنے شعروشاعری وچ وی منیاپرمنیا ناں اے نے نال ہی اخبارے نال وی واسطہ اے نے ۔
گلاں گلاں وچ او او گل بندے کی سمجھائی شوڑنے ہن جہیڑی ہوئ سکے عام حیاتی وچ سمجھنا مشکل ہووے۔ صورت شورت نے بل ہی ہ...ن رنگ چٹا ہوناں چاہی ناں سی پر او کالا اے بال کالے ہوننے چاہی نے سن پر ہو چٹے ہن پر اے گل اے کہ کالے رنگے وچ وی نُوردیسنا آ کہہ پتا لوک مہاڑی اے گل پڑھی تے ہسن کہ کدے نُور وی کالا ہویا، تے گل کرنا آں کہ انہاں نیے رواٹھیاں(رخساروں)آپر اک چمک جیئ ہر ویلے رہینی اے جہیڑی وسیں لغی تے کالے رنگئے آپر نہی ہونی لیکن حیرانگی نی گل اے اسی نوے سالاں نے ہوئ گے ہن پر حلاں وی نوے نرؤے دسنے ہن ،
اک واری آساں انہاں کولوں پوچھی بیٹھے آں کہ دسُو جی کوئی ایہا جیا بندہ وی ہوسی جس کسے نال پیار ناں کیتا ہوسی؟ مہاڑے اس سوالے آپر کج دیر اپنی نکیاں نکیاں اکھاں نال مہاڑے مونہویں آخ تکنے رہئے تے فیر بلیں جئے آخن لغے فیرً تُساں اُسکی بندہ نہ ناں آخو۔۔۔۔۔۔۔ً انہاں نے اس جوابے کی میں تاویلیں تے ناں سمجھی سکیاں پر جس ویلے سمجیھاں حیران رہئ گیاں ، اُنہاں اپنے نسواری جیاں ہونٹاں نال اتنا سوہنا تے مختصر جیا جواب دیتا کہ ہج وی سوچناں آں تے حیران رہئ جاناں آں۔

 

[گل زیب انجم]

دل منگنے او مہاڑا احتراز تے کوئی نیئں
ڈر اے کینی تے تسُاں دل گمائی شوڑسو

ڈرناں آں جئے تساں دل کھولی تے تکی شوڑیا
تے گلاں دلے نیاں تساں لوکاں کی بائ شوڑسو

اے الہڑ پنے نیاں سنگتاں ناں میغی اعتبار نہی اے
تساں نیاں عادتاں توں لغناں اے تاولیاں پھلائ شوڑسو

کل میں تکیا سی تساں نے ہتھوں کھڈونے کی تڑوٹ نیاں...
لغا ڈر اسطرح پنیی تے دل تساں، آپر مٹی بائ شوڑسو

اک پاسے تساں تے دوہے پاسے تساں نیاں تدبیراں
لغنا اے صاحباں نی طرح راہ وچ مروائی شوڑسو

کالیاں پُور آکھاں وچ کجلہ بائ تے آخیا بار نہ ہچھے کرو
روٹھے بادلاں کی اویں کھڑی وچ رؤائ شوڑسو

گلزیب جی دلاں نیاں سودیاں وچ کُن اتنیاں سوچنا اے
تساں رکھو کول دل اپنا اویں ہاسے باوائ شوڑسو

پہاڑی غزل

گلزیب انجم

 

[تلمیذ]

بہوں ودھیا۔
کمال نی غزل اے، انجم صاحب۔

 

[شمشاد]

کمال کری چھوڑا تساں تے پاپا گل زیب، بہوں شکریہ تساں دا۔

 

[گل زیب انجم]

بہوں ودھیا۔
کمال نی غزل اے، انجم صاحب۔

بہوں بہوں مہربانی پسند کرن نی

 

[گل زیب انجم]

کمال کری چھوڑا تساں تے پاپا گل زیب، بہوں شکریہ تساں دا۔

پہاپا تُساں نی بہوں بہوں مہربانی پسند کرن نی

 

[گل زیب انجم]

بہوں بہوں مہربانی پسند کرن نی

بہوں بہوں مہربانی پسند کرن نی

ترجمے نی لوڑ تے نیں ناں

 

[زیک]

کیا پاکستانی کشمیر اور آس پاس کی پہاڑی زبان ہندوستان اور نیپال کی پہاڑی سے کافی مختلف ہے؟

 

[گل زیب انجم]

کیا پاکستانی کشمیر اور آس پاس کی پہاڑی زبان ہندوستان اور نیپال کی پہاڑی سے کافی مختلف ہے؟

دراصل گل اے جی کہ نیپال وچ تے نیپالی بولی جانی اے جہیڑی بہوں ساری اوپری جئ اے،البتہ اے آخی سکنے آں کہ نیپالی آساں نی کشمیری نال کُجھ کُجھ ملنی جلنی اے جسطرح اک لفظ اے بَھات کھائی چُھو اِسنا مطلب کشمیری تے نیپالی وچ اک جیا اے(چاول کھاسُو) ۔ ہندوستان ہماچل پردیش وچ جہیڑی پہاڑی بولی جانی اے او بہوں ساری ملنی جلنی اے۔نالے ممبئ نے آسے پاسے پنڈاں تھاواں وچ جہیڑی کوکنی بولی جانی اے او وی کُجھ کُجھ پہاڑی جئ اے۔موقع لغا تے نال نال تُساں کی گلاں دسنے رہساں۔

 

[گل زیب انجم]

پرانیاں لوکاں نیاں سوادلیاں گلاں
آساں نے گراں اک ماسی ہور ہونےسے جہیڑے اج اس جہان وچ نئیں ہن اللہ اونہاں تے اپنی رحمت نا بدلاں ار پرچھاؤاں رکھے بڈے چنگے تے مخولی سن اونہاں نا ناں دانا سی پر سادے جئے سن ،او اک ہٹی اپرو سودا کینے ہونے سن ہٹی آلے نا ناں اسماعیل سی او وی گل ٹھنڈی جئ کرنے سن پر بڈے پتے نی کرنے سن ، اک واری کہہ ہویا کہ ماسی دانا سودا کینے واسطے گے سودا وی تولاننے رہے نال نال گلاں وی کرنے رہے جس ویلے سودا کینی تے جان لغے تے لونے نا لفافہ ہٹی اپر ہی رکھی تے ٹرن پے لالہ اسماعیل پہلے تے تکنے رہے جس ویلے او سمجھی گے کہ ہن اونہاں کی کہر ہی جائ تے یاد اچھسی اس ویلے اونہاں آلہ ماریا او گل بُوجھو تُساں نا ناں کہہ آ ،اونہاں مُڑی تے پیچھے تکیا تے آخن لغے تُغی روز روز ناں دسے کراں، لالے اسماعیل ہوراں آخیا اج تے دسی شوڑو آخن لغے مہاڑا ناں دانا اےدانا۔ لالے ہوراں آخیا واہ ناں دانا اے پُھلی لونے نا لفافہ جانے او۔ میغی اُس ویلے تے نی سمجھ ائی کہ اس گل ناں کہہ مطلب اے پر اج سوچنا تے اپنے آپو ہاسی ائی جاننی اے۔

 

[گل زیب انجم]

پہاڑی غزل

چنگیاں مندیاں دی جدوں سمجھ نئیں سی
ویلے او وی بڑے چنگے سن
ہن ہر ہر گل دی سمجھ آن لغی
ویلے اے وی بڑے چنگے ہن

چاواں دناں دی یاری وچ سارا کجھ روہڑی بیٹھے آں
اک بندے دی خاطر ساری دُنیا چھوڑی بیٹھے آں
ساواں نال جدوں ساہ کینے ساں
ویلے او وی بڑے چنگے سن ۔۔۔۔۔۔۔۔۔

گلاں او ساریاں دلے نال لائی بیٹھے آں
ہر ہر گل کی مرض بنائی بیٹھے آں
انہاں مرضاں کولوں جدوں ڈرنے ساں
ویلے او وی بڑے چنگے سن ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

او وی دن سن جدوں چھوٹیاں موٹھیاں قسماں چنگیاں لغنیاں سن
چن تکی تے مونہہ تکنے نیاں رسماں چنگیاں لغنیاں سن
اک دوجے نی خاطر جینے مرنے ساں
ویلے او وی بڑے چنگے سن ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

کھر نیاں توں چوری چوری چیزاں اک دوہے کی دینے ساں
سارے ٹھاکنے سن فیر وی گٹھیاں رہنےساں
چنگیاں گلاں تے وی عمل گھٹ گھٹ کرنے ساں
ویلے او وی بڑے چنگے سن ۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

چنگیاں مندیاں دی جدوں سمجھ نئیں سی
ویے او وی بڑے چنگے سن
ہن ہر ہر گل دی سمجھ آن لغی
ویلے اے وی بڑے چنگے ہن

گل زیب انجم

 

[گل زیب انجم]

پہاڑی غزل

اک دوجے دے سنگ سنگ رہنا چنگا لغنا سی
اک دوجے دی خاطر دکھ سکھ سہنا چنگا لغنا سی

تُپ شُپ نی پروا سی کس کی
کڑکنے دوپہراں باھر رہنا چنگا لغنا سی

اللہ جانے کہہ گلاں سن اس ویلے وچ
کہ اُس ویلے ناں ہر ہر پل چنگا لغنا سی

ایویں تے باہوں جغاں سن بہھن لئی
پر سکولے نیاں راں وچ بہنا چنگا لغنا سی

اج پتا نئیں کیڑی گل ے مونہہ پیھری تے لنگی گئے
جنھاں کی کھلی کھلی تے تکنا چنگا لغنا سی

خورے کیڑے ظالمے کھوی کیندا او پھہل
جس کی تکنا ہر کسے کی چنگا لغنا سی

گل زیب انجم

 

[تلمیذ]

واہ ، واہ گل زیب جی۔ خالص جذبیاں نال بھرپور سُچا کلام
خورے کیڑے ظالمے کھوی کیندا او پھہل
ایس اکھر دی سمجھ نئیں آئی۔

 

[شمشاد]

بہوں ودیا کلام
بہوں داد وصول کرو۔

چاواں دناں دی یاری وچ سارا کجھ روہڑی بیٹھے آں

واہ واہ

 

[عبدالقیوم چوہدری]

کل میں تکیا سی تساں نے ہتھوں کھڈونے کی تڑوٹ نیاں...
لغا ڈر اسطرح پنیی تے دل تساں، آپر مٹی بائ شوڑسو
۔۔۔۔۔
وا وا وا وا
۔۔۔۔۔
کالیاں پُور آکھاں وچ کجلہ بائ تے آخیا بار نہ ہچھے کرو
گل زیب جی اس مصرعے میں اگر 'اچھیا' یا 'گچھیا' لکھیں تو صحیح سمجھ آ ئے گی۔