پنجابی

اربابِ عروض نے رباعی کے اوزان کو بحرِ ہزج سے نکالا ہے۔ بحر ہزج کے زحافات کی تعداد بارہ ہے جو خرب ، خرم ، کف ، قصر ، قبض ، شتر ، حذف ، ہتم ، زلل ، جب ، بتر اور تسبیغ پر مشتمل ہیں۔ ۔۔۔ رباعی میں استعمال ہونے والے زحافات کی کل تعداد نو رہ گئی، یہ نو زحاف درج ذیل ہیں: خرب: لغوی مفہوم کانوں کے اطراف...

دھرتی بلدی ، حسرت دے ہتھ ملدی اک رحمت دی کنی پوے تے پھلدی رب ولوں جد پوے تجلی دل تے کوئی گل فر نعت دے اندر چلدی - بوصیری دی طرز جے کر ہتھ آوے تاں ہر مصرع قرب حضوری پاوے انج اے نسبت نال ثنا دے ساڈی ہک ڈبدا بیڑا بنے لگ جاوے - ہر اک رشتے دا پیار اپنی تھاں اے پیار اس دا بس جسدا محمد ناں اے سچ پچھو...

علامہ اقبال دی مثنوی " فریادِ امت " دے اک حصے دا پنجابی ترجمہ قوم کو جس سے شِفا ہو وہ دوا کون سی ہے؟ یہ چمن جس سے ہرا ہو وہ صبا کون سی ہے ؟ جس دے پاروں کٹے جاون روگ دوا کیہڑی اے ہرا کرے جو ملت والا باغ صبا کیہڑی اے جس کی تاثیر سے ہو عزتِ دین و دنیا ہائے ! اے شافعِ محشر ! وہ دعا کون سی ہے ؟...

بے یار تے بے وس دے مدد گار تُسی او غم کھاہدی ہوئی جان دے غم خوار تُسی او کوڑا نہیں لگیا کدی سچ جس دی زبانوں منیا اے زمانے نے اوہ سچیار تُسی او سبھ عظمتاں سرکار نوں ای سوہبدیاں نیں دو جگ دےآں سرداراں دے سردار تُسی او لگیاں ہویاں جس ول نے جہاناں دیاں نظراں سرکار تُسی او میری سرکار تُسی او جس...

جے صدق ، یقین ، رفاقت وچ صدیق دا ثانی نہیں لبھدا تے غیرت ، عدل ، جلال دے وچ فاروق عمر دیاں نہیں ریساں جے صبر ، رضا تے جُرات وچ شبیر دا جوڑ کوئی وی نہیں تے حلم ، شرافت ، تقوے وچ مولا شبر دیاں نہیں ریساں غمخوار کئی گزرے تائب ، محتاجاں دے مسکیناں دے پر میرے سخی ، میرے داتا ، میرے سرور دیاں نہیں...

اج مادری زبان دیہاڑ اے گھر گھر پنجابی بولیے ، گھر گھر پنجابی لہر ساڈی مادری زبان پنجابی نوں گھروں بے گھر کیتا ہویا اے تے اسیں اودوں تیکر چین نال نہیں بہواں گے جدوں تیکر پنجابی زبان نوں دیس پنجاب اندر بنیادی تعلیم ، نکیاں عدالتاں دے نال نال دفتری زبان وی نہیں منوا لیندے۔ ایہ نیں اوہ وچار جہناں...

اردو اور پنجابی ادب میں گنجِ شریف کا مقام حضرت نوشہ گنج بخش پنجاب کے پہلے اُردو اور پنجابی کے صاحبِ دیوان شاعر ہیں۔ اس وقت تک اردو ادب کی تاریخ میں جس صاحبِ دیوان شاعر کو اولیت حاصل ہے وہ محمد قلی قطب شاہ ہے، حضرت نوشہ محمد قلی قطب شاہ (973ھ-1020ھ) سے چودہ سال پہلے پیدا ہوئے اور اس کی وفات سے...

یہ نومبر 1994ء کی بات ہے جب میں نہایت مخدوش حالات والے کراچی سے نہایت پرسکون بود و باش والے اسلام آباد منتقل ہوا۔ تب میں 25 برس کا پختون نوجوان تھا اور میں یہ سنتے سنتے جوان ہوا تھا کہ اس ملک میں "حقوق" نام کا کوئی لولی پاپ پایا جاتا ہے جسے پنجابی اکیلے اکیلے چوس چاٹ رہے ہیں۔ کراچی کی تین بڑی...

ڈاکٹر عبد السلام خورشید لکھتے ہیں: میں ڈاکٹر فقیر محمد فقیر کے بارے میں سوچتا ہوں تو میری آنکھوں کے سامنے وہ زمانہ آ جاتا ہے جب تحریک پاکستان اپنے عروج پر تھی۔ لوگ پنجابی بولتے تھے لیکن حمایت اردو کی کرتے تھے اور شہروں میں پڑھے لکھے لوگ بھی اردو کی حمایت میں آگے نکل چکے تھے اور پنجابی زبان کا...

بشیر حسین ناظم کہتے ہیں کہ میں نے ایک دفعہ پوچھا کہ بابا جی (ڈاکٹر فقیر محمد فقیر) اس مصرعے کو پنجابی میں کیسے کہیں گے: بعد از خدا بزرگ توئی قصہ مختصر تو فورا فرمانے لگے: بعد از خدا تے ہو تُسی جے نہیں خدا تُسی اور فورا نعت کا مطلع کہہ دیا: مولا خدا نے نور دی نوری ضیا تُسی بعد از خدا تے ہو...

اس لڑی میں اردو جاننے والے افراد کو اردو کے ذریعے پنجابی سکھائی جائے گی۔ تو شروع کرتے ہیں پہلا سبق۔ تبصروں کے لیے اس لڑی پر آئیں۔ پہلا سبق (پہلا سبق) اے ..... اے = یہ ..... ہے اے پَکھّا اے = یہ پنکھا ہے او ..... اے = وہ ..... ہے او کَن٘د اے = وہ دیوار ہے اے بُوہا اے تے او باری اے = یہ دروازہ...

کسی خیال کا ایک مصرعے میں بیان پنجابی زبان میں بولی کہلاتا ہے پنجابی لوک شاعری وچ اک مصرعے دی نظم ’’بولی‘‘ کہلاندی اے یعقوب آسی صاحب لکھتے ہیں : بولی پنجابی لوک شاعری کی بہت قدیم اور مقبول صنف ہے۔ اس کا صرف ایک مصرع ہوتا ہے، جس کا ایک مخصوص وزن ہے۔ اس وزن سے ہٹ جائے تو اس کو بولی نہیں کہا جا...

----- دو سنگی ----- جھلیا ایویں اڑی نہ کر سر سٹ تے کھوپے چاڑھ لے ٹکی چڑھی تیک اساں شٹالا گڈناں فیر ای سانوں بھتہ لبھناں دو گْلیاں تے مْٹھ پٹھیاں دی کھا کے آپاں اگالی پیناں اکی دوجے نوں چہلاں کرنیاں حقے دی واری لانی اے تے پوچھل ہلانی اے چودھری راضی ہو پیا تاں پاء جلیب تے ونڈا وی لبھے گا فکر...

دھرت مائیں!!! -------------------------- جتھے تیرا مڑھکا ڈگیا اوتھے میں رت دی دھتیری لائی چائیں پالے، رکھاں جیہے لمے گھبرو پت جھڑ دے پَتراں وانگ اڑا چھڈے تاں جے تیریاں گلھاں کدی پیلیاں نہ پین وڈی سرگی تاریاں ہیٹھ بُک چُک کے میریاں خیراں منگن والیے مائیں توں کیہڑے بتاں وچ جان پان لئی کورستاناں...

کِھیر دی راکھی کُتے بیٹھے دُدھ دی راکھی بِلے لومڑ دے فرمان دے اُتے کُکڑاں کَٹے چِلے لگھڑ بگھڑ میچ کراؤن اِلاں مارن تاڑی ایس جنگل دے وسنیکاں دی دُھر توں قسمت ماڑی باندر ہَتھ ترکڑی آئی سوہنی ہوئی وَنڈ بلبل نُوں دھرکونے لَبھے اُلو کھا گئے کَھنڈ ماڑے بندے دی کنڈ اُتے آئی ایم ایف دی پَنڈ...