متفرق ترکی ابیات و اشعار

حسان خان

حسان خان

لائبریرین
کؤهنه اۏلدو دؤورده فرهاد و شیرین قیصصه‌سی
سؤیله‌نۆر شیمدی ظفر عئشقی بو گۆن‌لر خلق آرا
(مرتضیٰ قُلی خان شاملو ظفر)
زمانے میں فرہاد و شیریں کا قصّہ کُہنہ ہو گیا۔۔۔ مردُم کے درمیان اب اِن روز 'ظفر' کا عشق بیان ہوتا ہے۔

Köhnə oldu dövrdə Fərhadü Şirin qissəsi,
Söylənür şimdi Zəfər eşqi bu günlər xəlq ara.

× شاعر کا تعلق صفوی سلطنت سے تھا۔
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
دپرت لبۆنی جوشا گتۆر حوضِ کوثری
عنبر ساچونې چؤز بو جهانې مُعطّر ایت
(زینب خاتون)
اپنے لب کو ہِلاؤ [اور] حوضِ کوثر کو جوش میں لے آؤ۔۔۔ اپنی مُعنبر زُلف کو کھولو [اور] اِس جہان کو مُعطّر کر دو۔

Depret lebüni cûşa getür havz-ı Kevser’i
Anber saçunı çöz bu cihanı muattar it

× شاعرہ کا تعلق عثمانی سلطنت سے تھا۔
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
حسان خان نے کہا:
مگر که ایده‌سین اِبرام اوساندورونجایا دک
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔
اریب آغا نے کہا:
لطفا اس مصرعے کی تحلیل کردیں
مزید نمائش کے لیے کلک کریں۔۔۔
مگر (فارسی الاصل) = اِلّا
ایتمک (ائتمک) = کرنا؛ کردن
ایده‌سین = تم کرو/کر دو؛ بِکُنی
اِبرام (عربی الاصل) = اِصرار
اوسانماق = بیزار ہونا
اوساندورماق (اوساندېرماق) = بیزار کرنا (اوسانماق کا مُتعدّی)
اوساندورونجا (اوساندېرېنجا) = جس وقت کہ بیزار کر دیا
دک = تا، تک
اوساندورونجایا دک = بیزار کر دینے کے وقت تک، بیزار کر دینے کی حد تک
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
آدم‌اۏغلو عالَمه عُریان گلیر عُریان گیدر
ناله و افغان ایله گِریان گلیر گِریان گیدر
(یحییٰ طاشلېجالې)
ابنِ آدم عالم میں عُریاں آتا ہے، عُریاں جاتا ہے۔۔۔ نالہ و فغاں کے ساتھ گِریاں آتا ہے، گِریاں جاتا ہے۔

Ademoğlu âleme üryan gelir üryan gider
Nâle vü efgân ile giryân gelir giryân gider

× 'یحییٰ طاشلېجالې' دیارِ آلِ عثمان کے ایک البانوی نژاد شاعر تھے۔
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
عالَمِ فرقت بیزی رنجیده‌خاطر ائیله‌مز
گؤنلۆمه گلسه خیالین غُصّهٔ هجران گیدر
(یحییٰ طاشلېجالې)
عالَمِ فُرقت ہم کو رنجیدہ خاطِر نہیں کرتا۔۔۔ میرے دل میں اگر تمہارا خیال آئے تو غمِ ہجراں چلا جاتا ہے۔

Alem-i firkat bizi rencide-hatır eylemez
Gönlüme gelse hayâlin gussa-i hicrân gider
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
زینتِ ارض و سمایې سَیر ائدن اهلِ نظر
صانِعین صُنعون گؤرۆر حیران گلیر حیران گیدر
(حِلمی دده)
زینتِ ارض و سماء کا نظارہ کرنے والا اہلِ نظر صانِع کی صنعت کو دیکھتا ہے، [اور] حیران آتا ہے، حیران جاتا ہے۔

Ziynet-i arz u semâyı seyreden ehl-i nazar
Sâni'in sun'un görür hayrân gelir hayrân gider
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
خاندانِ اهلِ بیتِ مُصطفایې سئومه‌ین
اسفلِ سُفلِیّته نادان گلیر نادان گیدر
(حِلمی دده)
خاندانِ اہلِ بیتِ مُصطفیٰ سے محبّت نہ کرنے والا شخص اسفلِ سافِلین میں نادان آتا ہے، نادان جاتا ہے۔

Hânedân-ı Ehl-i Beyt-i Mustafâ'yı sevmeyen
Esfel-i süfliyyete nâdân gelir nâdân gider
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
ایرانی آذربائجانی شاعر 'علی نِشانی' کی نظم 'آذربایجان' کا بندِ اول:
سن منیم اؤز یوردوم اؤز وطنیم‌سن
قۏینون‌دا بسله‌ییب بؤیۆدنیم‌سن
هم باغېم هم باغچام هم چمنیم‌سن
سنه محببتیم وار آذربایجان
(علی نشانی)
تم میرے دیارِ خود [اور] وطنِ خود ہو۔۔۔ تم وہ ہو جس نے مجھے اپنی آغوش میں پرورش دے کر جوان کیا۔۔۔ تم میرا باغ بھی، میرا باغیچہ بھی، [اور] میرا چمن بھی ہو۔۔۔ مجھے تم سے محبّت ہے، [اے] آذربائجان!

Sən mənim öz yurdum öz vətənimsən
Qoynunda bəsləyib böyüdənimsən
Həm bağım həm bağçam həm çəmənimsən
Sənə məhəbbətim var Azərbaycan

× مندرجۂ بالا بند گیارہ ہِجوں کے ہِجائی وزن میں ہے۔
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
ایرانی آذربائجانی شاعر 'علی نِشانی' کی نظم 'آذربایجان' کا بندِ سوم:
من سنین اۏغلونام ای بؤیۆک آنا
حاضېرام اوغروندا بۏیانام قانا
سن ده گۆن‌دن گۆنه دؤن گۆلۆستانا
قۏی اۏلسون دۆشمنین خار آذربایجان
(علی نشانی)
میں تمہارا پِسر ہوں، اے مادرِ بُزُرگ!۔۔۔ میں تمہاری خاطر خون میں آغُشتہ ہونے کے لیے تیّار ہوں۔۔۔ تم بھی روز بہ روز گُلستان میں تبدیل ہوؤ۔۔۔ اپنے دشمن کو خوار و ذلیل ہونے دو، [اے] آذربائجان!

Mən sənin oğlunam ey böyük ana
Hazıram uğrunda boyanam qana
Sən də gündən günə dön gülüstana
Qoy olsun düşmənin xar Azərbaycan

× مندرجۂ بالا بند گیارہ ہِجوں کے ہِجائی وزن میں ہے۔
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
بیر جامئعه گر اۏلماسا عئلم ایله مۆجههز
ذیللت قفسیندن چېخېب آزاد اۏلا بیلمز
(علی نشانی)
اگر کوئی مُعاشرہ علم سے آراستہ و لَیس نہ ہو تو وہ قفسِ ذِلّت سے نکل کر آزاد نہیں ہو سکتا۔

Bir cameə gər olmasa elm ilə mücəhhəz
Zillət qəfəsindən çıxıb azad ola bilməz
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
ایرانی آذربائجانی شاعر نادر پاشایی 'پاشا' کی نظم 'یادېما دۆشدۆ' کا بندِ اول:
یئنه قولاغېما گلدی ساز سسی
رؤیالې گۆن‌لریم یادېما دۆشدۆ
آخار چای اؤنۆنده بولاق باشېندا
ضییالې گۆن‌لریم یادېما دۆشدۆ
(نادر پاشایی 'پاشا')
دوبارہ میرے گوش (کان) میں ساز کی صدا آئی۔۔۔ میرے رُؤیائی ایّام میری یاد میں آ گئے۔۔۔ نہرِ رواں کے سامنے اور چشمے کے سِرہانے [گُذرے] میرے روشن ایّام میری یاد میں آ گئے۔
× رُؤیا = خواب؛ رُؤیائی = مثلِ خواب

Yenə qulağıma gəldi saz səsi
Röyalı günlərim yadıma düşdü
Axar çay önündə bulaq başında
Ziyalı günlərim yadıma düşdü

× مندرجۂ بالا بند گیارہ ہِجوں کے ہِجائی وزن میں ہے۔
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
نه حالت اۆز وئریب بیلمم گۆل اۆزلۆ نازلې جانانه
کی بیر آن ایلتیفات ائتمز منیم تک بیر پریشانه
(نادر پاشایی 'پاشا')
میں نہیں جانتا کہ [اُس] یارِ‌ گُل رُخ و نازنیں پر کیا حالت پیش آئی ہے کہ وہ ایک لمحہ [بھی] مجھ جیسے اِک پریشان پر اِلتِفات و توجُّہ نہیں کرتا۔

Nə halət üz verib bilməm gül üzlü nazlı cananə
Ki bir an iltifat etməz mənim tək bir pərişanə
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
صائب تبریزی کی ایک فارسی بیت کا منظوم تُرکی ترجمہ:
چؤهره‌نی گؤرسم، غم آرتار، گؤرمه‌سم، مۆمکۆن دئییل
بو گۆلۆ درسم گۆناه‌دېر، درمه‌سم، مۆمکۆن دئییل
(بالاش آذراۏغلو)
اگر تمہارے چہرے کو دیکھوں، تو غم میں اضافہ ہو جاتا ہے، [لیکن] اگر نہ دیکھوں، [یہ] ممکن نہیں ہے۔۔۔۔ اِس گُل کو توڑوں، تو گناہ ہے، [لیکن] اگر نہ توڑوں، [یہ] ممکن نہیں ہے۔

Çöhrəni görsəm, qəm artar, görməsəm, mümkün deyil,
Bu gülü dərsəm günahdır, dərməsəm, mümkün deyil.
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
ایرانی آذربائجانی شاعر 'علی فطرت' کی نظم 'آذربایجانېم یاشا' کا ایک بند:
گۆنش کیمی نورون ساچېر هر یانا
گؤزل وصفین گلمز سنین بیانا
جان‌لار قوربان سنین کیمی مکانا
شرافت‌لی منیم مکانېم، یاشا!
یاشا، یاشا، آذربایجانېم، یاشا!
(علی فطرت)
خورشید کی مانند تمہارا نور ہر طرف چمکتا ہے
تمہارا وصفِ خوب بیان میں نہیں آ پاتا
تم جیسے مقام پر جانیں قُربان!
اے میرے باشرَف مقام، زندہ رہو!
زندہ رہو، زندہ رہو، میرے آذربائجان، زندہ رہو!

Günəş kimi nurun saçır hər yana,
Gözəl vəsfin gəlməz sənin bəyana,
Canlar qurban sənin kimi məkana,
Şərafətli mənim məkanım, yaşa!
Yaşa, yaşa, Azərbaycanım, yaşa!

× مندرجۂ بالا بند گیارہ ہِجوں کے ہِجائی وزن میں ہے۔
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
ایرانی آذربائجانی شاعر میرمهدی اعتماد ناطِقی خود کی نظم 'دۏغما آذربایجان' کی ایک بیت میں دیارِ آذربائجان کو مُخاطَب کر کے کہتے ہیں:
هئچ قۆووه جاهان‌دا آیېرامماز سنی من‌دن،
مۆمکۆن‌مۆ آیېرماق اۏلا بیر روحو بدن‌دن!
(میرمهدی اعتماد 'ناطقی')
[اے آذربائجان!] دنیا میں کوئی بھی قُوّت تم کو مجھ سے جدا نہیں کر سکتی۔۔۔ کیا کسی روح کو بدن سے جدا کرنا ممکن ہے؟

Heç qüvvə cahanda ayırammaz səni məndən,
Mümkünmü ayırmaq ola bir ruhu bədəndən.
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
ایرانی آذربائجانی شاعر میرمهدی اعتماد 'ناطقی' خود کی نظم 'دۏغما آذربایجان' کی ایک بیت میں دیارِ آذربائجان کو مُخاطَب کر کے کہتے ہیں:
اۏغلان‌لارېنېن فیکری، مرامې بودور آنجاق:
دائیم یاشا، ائی عیززتیمیز، ائی آنا تۏرپاق!
(میرمهدی اعتماد 'ناطقی')
[اے آذربائجان!] تمہارے پِسروں کی فکر و مُراد و مقصود فقط یہ ہے کہ: اے ہماری عزّت! اے مادر خاک! [تم] ہمیشہ زندہ رہو!

Oğlanlarının fikri, məramı budur ancaq,
Daim yaşa, ey izzətimiz, ey ana torpaq.
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
بہ روزِ عاشورا حضرتِ حُسین بن علی لشکرِ اعداء کو مُخاطَب کر کے فرماتے ہیں:
ائی قؤومِ کافر نئیله‌ییب، آلِ پئیمبر سیزلره؟
اؤولادېنې تاپشېرمایېب، جددیم مۆکررر سیزلره؟
من صاحیبِ جۆرمم اگر، نئیلیب بو اصغر سیزلره؟
بو غؤنچه‌یِ خندان ائدیب، چۏخ دیده‌سی گیریان منی
(دِل‌ریش اردَبیلی)
اے قومِ کافر! آلِ پیغمبر نے تمہارے ساتھ کیا کِیا ہے؟۔۔۔ [کیا] میرے جدّ نے بار بار اپنی اولاد کو تمہارے حوالے نہ کیا تھا؟ (اور کیا بار بار اپنی اولاد کے لیے تأکید و وصیت نہ کی تھی؟)۔۔۔ میں اگر صاحبِ جُرم ہوں تو اِس اصغر نے تمہارے ساتھ کیا کِیا ہے؟۔۔۔ اِس غُنچۂ خنداں [کی موت] نے مجھے بِسیار گریاں چشم کر دیا ہے۔

Ey qövmi-kafər neyləyib, Ali-Peyəmbər sizlərə?
Övladını tapşırmayıb, cəddim mükərrər sizlərə?
Mən sahibi-cürməm əgər, neylib bu Əsğər sizlərə?
Bu qönçeyi-xəndan edib, çox didəsi giryan məni
 
آخری تدوین:
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
حضرتِ حُسین بن علی کی مدح میں کہا گیا ایک بند:
ائی خیلقتی عالی، اؤزۆ اؤولادِ پئیمبر
زهرا گؤزۆنۆن قاره‌سی، ائی زاده‌یِ حئیدر
ائی راهِ وفاده بۆتۆن عاشیق‌لره ره‌بر
اؤوصافېنې ذیکر ائتمه‌یه، ائی سرو و صنوبر
یۆز بۆلبۆلِ شوریده نواخان اۏلا آزدېر
(حاجی علَمدار ماهِر)
اے وہ کہ جس کی خِلقت عالی [اور جو] خود اولادِ پیغمبر ہے!۔۔۔ [اے] چشمِ زہرا کی پُتلی، [اور] اے ابنِ حیدر!۔۔۔ اے راہِ وفا میں تمام عاشقوں کے رہبر!۔۔۔ اے سرْو و صنوبر! آپ کے اوصاف کو ذکر کرنے کے لیے [اگر] صد بُلبُلِ شوریدہ [بھی] نوا خواں ہوں تو کم ہے۔

Ey xilqəti ali, özü övladi-peyəmbər,
Zəhra gözünün qarəsi, ey zadeyi-Heydər,
Ey rahi-vəfadə bütün aşiqlərə rəhbər,
Övsafını zikr etməyə, ey sərvü sənubər,
Yüz bülbüli-şuridə nəvaxan ola azdır.

× شاعر کا تعلق جمہوریۂ آذربائجان سے تھا۔
 
حسان خان

حسان خان

لائبریرین
حضرتِ حُسین بن علی کی مدح میں کہا گیا ایک بند:
ائی جانې ائدن صیدق ایله جانانېنا قوربان
ائی قانې ایله گۆلشنِ ایسلامه وئرن جان
ائی کربۆبلا سروری، ائی شاهِ شهیدان
مؤولودینه حصر ائتمه‌یه اشعارِ دۆرافشان
ماهیر کیمی مین شاعیرِ نالان اۏلا آزدېر
(حاجی علَمدار ماهِر)
اے کہ جس نے اپنی جان کو صِدق کے ساتھ اپنے جاناں پر قُربان کر دیا۔۔۔ اے کہ جس نے خود کے خون سے گُلشنِ اسلام کو جان دی۔۔۔ اے کرب و بلا کے سروَر! اے شاہِ شہیداں!۔۔۔ آپ کی ولادت کے لیے اشعارِ دُر افشاں وقف کرنے کے لیے [اگر] 'ماہِر' جیسے ہزار شاعرِ نالاں ہوں [تو بھی] کم ہے۔

Ey canı edən sidq ilə cananına qurban,
Ey qanı ilə gülşəni-İslamə verən can,
Ey Kərbübəla sərvəri, ey şahi-şəhidan,
Mövludinə həsr etməyə əş'ari-dürəfşən,
Mahir kimi min şairi-nalan ola azdır

× شاعر کا تعلق جمہوریۂ آذربائجان سے تھا۔
 
جواب دینے کے لیے داخل ہوں یا شمولیت اختیار کریں۔
Top