ترکی شاعری

نہ ہی محکموں میں حکومت اور نہ ہی عوام کام کاج میں لگے ہوئے ہیں نہ ہی کارخانوں ، درس گاہوں اور لین دین کے کام جاری ہیں گویا یہ شہر تنگ پہاڑی میں واقع ایک صنوبر کا جنگل ہے جہاں نہ تو کوئی ضابطہ ہے نہ ہی کوئی رابطہ اگر خون کا کوئی سیلاب بھی جاری ہو جائے تو اس کے رکنے کا کوئی ذریعہ نہیں ہے 'انہیں...

(اوزاق‌تا) هر گۆن سنی آرېیۏروم، نیچین بن‌دن اوزاق‌تاسېن؟ داغا، تاشا سۏرویۏروم: نیچین بن‌دن اوزاق‌تاسېن؟.. یانېق بیر بۆلبۆل اؤتۆیۏر، سسینی خاطېرلاتېیۏر؛ یۆزۆن گؤزۆم‌ده تۆتۆیۏر، نیچین بن‌دن اوزاق‌تاسېن؟.. چیمه‌ن‌لر سارارېپ یانمېش، چیچه‌ک‌لر یئره قاپانمېش، یئریۆزۆ چؤل‌لره دؤنمۆش، نیچین بن‌دن...

جنابِ «محمد فُضولی بغدادی» کا نعتیہ قصیدہ «سو قصیده‌سی» (قصیدۂ آب) بلامُبالغہ مخزنِ شعرِ تُرکی کا سب سے معروف ترین نعتیہ گَوہر ہے اور اِس کو تُرکی ادبیات میں وہی شُہرت و رُتبہ حاصل ہے جو مثَلاً عرَبی ادبیات میں قصیدۂ بُردہ کے حِصّے میں آیا ہے۔ اِس نعتیہ قصیدے کو «سو قصیده‌سی» اِس لیے کہا جاتا ہے...

(قطعه) نِهانی ایگنه سنچر یارلردین عدووَش ناوک‌افگن‌لر کۉپ آرتوق مُنافق‌شېوه ظالم دۉست‌لردین مُخالف‌طبع دُشمن‌لر کۉپ آرتوق (امیر علی‌شیر نوایی) مخفی طور پر سُوئی چُبھانے والے یاروں سے، مثلِ دُشمن تیر پھینکنے والے [اشخاص] بِسیار عالی تر ہیں۔ مُنافق‌شیوہ ظالم دوستوں سے، مُخالف‌فطرت دُشمنان بِسیار...

قانسې گُلشن گُلبُنی سروِ خرامانېنجا وار قانسې گُلبُن اۆزره غُنچه لعلِ خندانېنجا وار قانسې گُل‌زار ایچره بیر گُل آچېلېر حُسنۆن کیمی قانسې گُل برگی لبِ لعلِ دُرافشانېنجا وار قانسې باغېن وار بیر نخلی قدین تک باروَر قانسې نخلین حاصلی سیبِ زنَخدانېنجا وار قانسې خونی سن کیمی جلّادا اۏلموش‌دور اسیر...

کوه‌کن کُند ائیله‌میش مین تیشه‌نی بیر داغ ایلن من قۏپارېب سالمېشام مین داغې بیر دېرناغ ایلن غم یۏلوندا من قالېب گئتدیسه مجنون یۏخ عجب سایرویا دُشواردېر هم‌ره‌لیک ائتمک ساغ ایلن گَردِ راهېن وئرمه‌سه گؤز یاشېنا تسکین نۏلا توتماق اۏلماز بؤیله سیلابېن یۏلون تۏپراغ ایلن غم اۏغورلار عشق بازارېندا نقدِ...

کېچه کېلگوم‌دور دېبان اول سروِ گُل‌رۉ کېلمه‌دی کۉزلریم‌گه کېچه تانگ آتقونچه اویقو کېلمه‌دی لحظه-لحظه چیقتیم و چېکتیم یۉلی‌ده انتظار کېلدی جان آغزیم‌غه و اول شۉخِ بدخۉ کېلمه‌دی عارَضی‌دېک آیدین اېرکن‌ده گر اېتتی احتیاط رۉزگاریم‌دېک هم اۉلغان‌ده قارانغو کېلمه‌دی اول پری‌وش هجری‌دین کیم ییغله‌دیم...

(بکله‌نن) نه خاستا بکله‌ر صاباحې، نه تازه اؤلۆیۆ مزار. نه ده شئیطان، بیر گۆناهې، سنی بکله‌دیڲیم قادار. گئچتی، ایسته‌مم گلمه‌نی، یۏق‌لوغون‌دا بولدوم سنی؛ بېراق وهمیم‌ده گؤلگه‌نی، گلمه، آرتېق نه‌یه یارار؟ (نجیب فاضل قېساکۆره‌ک) ۱۹۳۷ء (مُنتَظَر) جتنا زیادہ میں نے تمہارا انتظار کیا ہے، نہ بیمار...

دِل‌برا، یۆزۆنۆ گؤرسه‌م ماهِ تابانېم دئره‌م بۏیونو گؤرگه‌ج بودور سرْوِ خرامانېم دئره‌م کیرپیگین، قاشېن گؤرۆب تیر و کمانېم سؤیله‌رم زُلف ایلن وجْهین گؤرۆب شمعِ شبستانېم دئره‌م زحمتِ دردین کؤنۆل‌ده عینِ درمان‌دېر مانا جان دئمن مِهرینه تن‌ده، بلکه جانانېم دئره‌م بُلبُلِ باغِ وصالم، ای گُل‌اندامېم...

مشہور عُثمانی شاعر «یوسف نابی» (وفات: ۱۷۱۲ء) نے اپنے پِسر «ابوالخیر محمد چلَبی» کو نصیحتیں کرنے کے لیے «خیریّه» کے نام سے احتمالاً ۱۷۰۱ء میں ایک تُرکی مثنوی منظوم کی تھی۔ اُس مثنوی میں وہ ایک جا فرماتے ہیں: ای صفایابِ کلامِ موزون آشنایِ سُخنِ گوناگون طبعوڭ ائیله‌رسه اگر شعره هوَس ساڭا معناسې‌نې...

عُثمانی البانوی شاعر «طاشلېجالې یحییٰ بیگ» نے ۹۵۷ھ/۱۵۵۰ء میں «نظامی گنجَوی» کی فارسی مثنوی «مخزن الاسرار» کی پیروی میں تُرکی مثنوی «گُلشنِ انوار» لکھی تھی۔ اُس مثنوی میں اُنہوں نے ایک جا نظامی گنجوی، امیر خُسرَو دہلوی، عبدالرحمٰن جامی اور امیر علی‌شیر نوایی کی سِتائش کی ہے، کیونکہ اُن سے قبل...

عُثمانی البانوی شاعر «طاشلېجالې یحییٰ بیگ» نے ۹۵۷ھ/۱۵۵۰ء میں «نظامی گنجَوی» کی فارسی مثنوی «مخزن الاسرار» کی پیروی میں تُرکی مثنوی «گُلشنِ انوار» لکھی تھی۔ اُس مثنوی میں وہ ایک جا نظامی گنجوی کی سِتائش کرتے ہوئے کہتے ہیں: شیخ نظامی گُهرِ بحرِ دین حلقهٔ جمعیّته اۏلدې نِگین دانهٔ تسبیح گیبی دائما...

الیندن روزگاروڭ آه و فریاد که یادې بیلیش ائیله‌ر بیلیشی یاد قول اۏلدې تۏغرولوق‌لا قامتۆڭه باش اوروپ آیاغوڭا سرْوِ آزاد یاقوپ کُلّی وجودوم نارِ عشقوڭ تنۆم خاکسترې‌نې قېلدې برباد گرفتاروڭ‌دورور دل خۏش‌دل اۏل سن چۆ شاد اۏلور توتولسا مُرغ صیّاد فراق و حسرت ایله هِجری اؤلسۆن بنۆم روحوم صفاییله سن اۏل...

گؤسته‌ر دهان و لعلۆڭی شکَّرنمالېغ ائت چؤز کاکُلِ مُسَلسَلۆڭی دل‌رُبالېغ ائت شاه اۏلماق ایسته‌ر ایسه‌ڭ اگر ایکی عالَمه ترک ائیله وارې دۆش یۏلوموزا گدالېغ ائت ابدالِ پابرهنه اۏلوپ ترکِ تاج قېل عالَم ایچینده باشې آچېق پادشالېغ ائت گِردابا دۆشدی بحرِ غم ایچینده فُلکِ دل ای خضرِ پاخُجسته یئتیش...

اۏلالې جامِ لبۆڭ سرچشمهٔ آبِ حیات گؤزلرۆم‌دن چېقدې دریالار گیبی نیل و فرات زُلفۆڭ ایله عارضوڭ دَورینده ای ماهِ جهان روزوموز نوروز و عید و گیجه‌مۆز قدر و برات نۏلا ساقی حُرمت ایله آیاغوڭا باش قۏسام دَولتیڭ‌ده دستِ محنت‌دن یاقام بولدې نجات بۏینې باغ‌لې بنده‌سی‌دۆر بندِ زُلفۆڭۆڭ گؤڭۆل دیله آزاد ایت...

نه غم گر وصلِ یار ایچۆن چکه‌م رنج کیشی کیم رنج چکمه‌ز بولا مې گنج مکانوڭ مکّه‌دۆر قِبله‌م ائوۆڭ قُدس یۆزۆڭ رُوم ائلی زُلفۆڭ مُلکِ افرَنج آتوڭوڭ آیاغېنا رُخ قۏیایېن تک ای شه اۏیناما دُشمن‌لا شطرنج جوان‌سېڭ پیرلردن پند آل‌غېل ساقېن عاشق‌لاروڭ‌دان آلما ایله‌نج خیالی عشقا دۆشدۆڭ چۆنکه صبر ائت کیم...

گلدی فرقت دم‌لری ایریشدی هجران گۆن‌لری کیمسه‌یه گؤسته‌رمه‌سۆن حق اۏل پریشان گۆن‌لری کُویِ جانان‌دان یاشوم سَیلاب ایدۆپ قېلدوم سفر یۏلا چېقمازلار اگرچه اۏلسا باران گۆن‌لری قارشوڭا دیوانه‌دل‌لر تورسالار صف صف نۏلا بنده‌لر خدمت ایده‌رلر شاها دیوان گۆن‌لری وصلتوڭ عېدېندا اؤلدۆر بیر نیجه عاشق‌لارې...

تیموری پادشاہ ظہیرالدین محمد بابُر نے نقشبندی صوفی شیخ خواجہ عُبیداللہ احرار کے «رسالۂ والدیّہ» کا فارسی سے تُرکی میں منظوم ترجمہ کیا تھا۔ مندرجۂ ذیل نعت اُسی تُرکی مثنوی سے مأخوذ ہے۔ یا حبیبِ عربیِ قُرَشی غم و دردینگ منگا شادی و خوشی چرخ‌نینگ گردشی مَیلینگ بیرله باری خلق اۉلدی طُفیلینگ بیرله...

عُثمانی امیرالبحر اور سفرنامہ نگار سیّدی علی رئیس 'کاتبی' اپنے سفرنامے «مِرآت الممالک» (سالِ تألیف: ۱۵۵۷ء) میں لکھتے ہیں کہ جن ایّام میں وہ نصیرالدین ہُمایوں کے نزد مہمان کے طور پر مپقیم تھے تو اتّفاقا شہرِ آگرہ بھی فتح ہو گیا۔ پادشاہ نے امر کیا کہ وہ فتحِ آگرہ کے برائے ایک قطعۂ تاریخ کہہں۔...

عُثمانی امیرالبحر اور سفرنامہ نگار سیّدی علی رئیس 'کاتبی' اپنے سفرنامے «مِرآت الممالک» (سالِ تألیف: ۱۵۵۷ء) میں لکھتے ہیں کہ جب دربارِ تیموریہ میں اُن کی ہمایوں پادشاہ سے ملاقات ہوئی تھی تو اُنہوں نے تحفۂ درویشانہ کے طور پر یہ تُرکی قطعۂ تاریخ اُس کو پیش کیا تھا: شاهِ جم‌رُتبتِ هُمایون‌بخت یئتتی...